Ναι στη δημοκρατική συμμετοχική αυτοδιοίκηση!

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ "ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ" Από την εποχή της μεταπολίτευσης, όλες οι κυβερνήσεις απέτυχαν να συγκροτήσουν μια αποτελεσματική δημόσια διοίκηση προς όφελος των πολιτών, ακόμη και με βάση τις δικές τους κρατούσες πολιτικές αντιλήψεις. Τα νομοσχέδια που κατά καιρούς εμφανίστηκαν, κατέληξαν τελικά σε πολύπλοκες δομές εξουσίας και προκάλεσαν μεγαλύτερες οικονομικές επιβαρύνσεις για τους εργαζόμενους πολίτες. Στο χώρο της αυτοδιοίκησης, οι κυβερνήσεις της τελευταίας εικοσαετίας παρακράτησαν τεράστια ποσά από θεσμοθετημένους πόρους της, έφτιαξαν ανεξέλεγκτες κερδοσκοπικού χαρακτήρα δημοτικές επιχειρήσεις, υπέθαλψαν τις ελαστικές μορφές εργασίας, δημιούργησαν ένα ασφυκτικό πλαίσιο ελέγχου των αποφάσεων των Ο.Τ.Α. και αδρανοποίησαν κάθε θεσμό λαϊκής συμμετοχής. Κατάφεραν έτσι, η τοπική αυτοδιοίκηση να μοιάζει σήμερα ελάχιστα «τοπική» και σχεδόν καθόλου «αυτοδιοίκηση». 1) Το νέο νομοθέτημα για την αυτοδιοίκηση βρίσκεται προ των πυλών. Σύμφωνα με το προσχέδιο που δημοσιοποίησε η κυβέρνηση δημιουργούνται νέοι υπερμεγέθεις δήμοι σε έκταση και πληθυσμό, τους απρόσωπους μηχανισμούς των οποίων δύσκολα θα προσεγγίζουν οι πολίτες. Συγκροτείται ένα δαιδαλώδες διοικητικό οργανόγραμμα που αποκλείει κάθε δυνατότητα παρέμβασης σε επίπεδο γειτονιάς, προς όφελος των πελατειακών σχέσεων, του παραγοντισμού και των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων. Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας που έχουν ήδη αποδυναμωθεί (λαϊκές συνελεύσεις, συνοικιακά συμβούλια), εξαφανίζονται οριστικά και η διαχείριση της εξουσίας συγκεντρώνεται σε πιο ελεγχόμενες δομές. Είναι ενδεικτικό ότι η μοναδική πρόβλεψη του νέου νόμου για την εκπροσώπηση των σημερινών δήμων αφορά στη σύσταση πενταμελών τοπικών συμβουλίων με αρμοδιότητα «την αποκατάσταση επείγοντος χαρακτήρα βλαβών στο οδικό δίκτυο, στα συστήματα ύδρευσης-αποχέτευσης και την πυροπροστασία»! Προβλέπεται επίσης διορισμένος από τον δήμαρχο τοπικός αντιδήμαρχος από τους συμβούλους της πλειοψηφίας για να «εκπροσωπεί τους πολίτες των παλιών δήμων στην εκτελεστική λειτουργία του νέου Δήμου»! 2) Το ζήτημα του «μεγέθους» των νέων δήμων δεν είναι τεχνικό θέμα. Είναι βαθιά πολιτικό, τουλάχιστον για όσους αποβλέπουν στα οφέλη της άμεσης δημοκρατίας. Η Τ.Α. ή θα είναι και τοπική και αυτοδιοίκηση ή δεν θα υπάρχει. Οι υπερμεγέθεις ενότητες τείνουν να ευνοούν την τάση της αντιπροσώπευσης, αντί της αυτοοργάνωσης των πολιτών. Η κοινωνική δράση των ίδιων των πολιτών και όχι οι επαγγελματίες της πολιτικής μπορεί να ανατρέψει τα σημερινά δεδομένα. Η πραγματική συμμετοχή έχει παιδευτικό και οραματικό χαρακτήρα, «μαθαίνει» κανείς να είναι πολίτης, όπως «μαθαίνει» και να ιδιωτεύει. Η κινηματική λογική είναι ο δρόμος για την επίτευξη στόχων, ο διευρυμένος δημοκρατικός έλεγχος και η λογοδοσία είναι απάντηση στην απρόσωπη και γραφειοκρατική λειτουργία της σημερινής Τ.Α., στα φαινόμενα αδιαφάνειας, πελατειακών σχέσεων και διαπλεκόμενων συμφερόντων. 3) Ένα νομοσχέδιο που προπαγανδίζεται ως μεταρρύθμιση, δεν νοείται να επιδεινώνει την σημερινή πραγματικότητα σε επίπεδο εκλογικών διαδικασιών. Απλή αναλογική, διευρυμένες αρμοδιότητες στους αιρετούς, ενημέρωση και μέτρα ελέγχου των αποφάσεων από τούς πολίτες, αποφασιστικός ρόλος των λαϊκών συνελεύσεων γειτονιάς σε ζητήματα προϋπολογισμού, πολεοδομικά κλπ, δημοψηφίσματα, είναι στοιχεία μιας ουσιαστικής μεταρρύθμισης. Αν εφαρμοστεί σήμερα το σχέδιο «Καλλικράτης», καθώς το εκλογικό σύστημα εξασφαλίζει το 60% των εδρών στον πρώτο συνδυασμό, τμήματα των τοπικών κοινωνιών θα υποεκπροσωπούνται ή και δεν θα εκπροσωπούνται καθόλου στους νέους δήμους, με ορατό αποτέλεσμα να επικρατήσουν αντιπαραθέσεις (αντί συνεργασίας) ανάμεσα στους πολίτες και τον κεντρικό μηχανισμό του δήμου. Η καταστρατήγηση της αρχής της ισότητας της ψήφου στις νέες συνθήκες περιορίζει ακόμη περισσότερο την αντιπροσώπευση όλων των τάσεων των τοπικών κοινωνιών και τον ουσιαστικό διάλογο στο δημοτικό συμβούλιο, γι’ αυτό είναι αναγκαίο να καθιερωθεί η απλή αναλογική σαν πάγιο εκλογικό σύστημα στις αυτοδιοικητικές εκλογές. 4) Κατά το σχέδιο «Καλλικράτης» οι δήμοι θα μπορούν να αναλαμβάνουν έργα υποδομών, μεταφορών, περιβάλλοντος, εμπορίου, εκπαίδευσης, υγείας, πολιτισμού, αθλητισμού κλπ. Οι κυβερνήσεις δηλαδή που εγκατέλειψαν και απαξίωσαν τον δημόσιο τομέα, τώρα θέλουν να απαλλαγούν από την ευθύνη συντήρησής του, μεταφέροντας το κόστος στην αυτοδιοίκηση, αλλά και την αγορά. Γι’ αυτό οι πρόσφατες αναδιαρθρώσεις αποσκοπούν να καταστήσουν ελκτικούς για κερδοφόρες δραστηριότητες, τομείς που δεν είχαν ως σήμερα επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Μοιάζει λοιπόν αναπόφευκτη η δημιουργία ανισοτήτων σε ότι αφορά το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους δήμους και βέβαιη η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση των κοινωνικών αγαθών. Έτσι, σε συνδυασμό με την υφιστάμενη πολιτική μείωσης των δαπανών, η ελληνική οικογένεια θα κληθεί και πάλι να συμβάλει για υπηρεσίες που ήδη χρηματοδοτούσε μέσω της φορολογίας και των έμμεσων φόρων. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι σε περίοδο δημοσιονομικής κρίσης, οι δήμοι έχουν ήδη αυξήσει τον δανεισμό τους από τις τράπεζες και αργά ή γρήγορα θα οδηγηθούν σε υψηλότερη φορολόγηση των πολιτών. 5) Όσο τα αιρετά όργανα απομακρύνονται από τη λαϊκή βάση και συνδέονται οργανικά με τις δυνάμεις της αγοράς,τόσο πιο ευάλωτα θα γίνονται έναντι των οικονομικών συμφερόντων. Αν μέχρι σήμερα οι δημοτικές αρχές συναλλάσσονταν με το «μικρό» εργολαβικό κεφάλαιο, τώρα θα υποχρεωθούν σε δοσοληψίες με ισχυρές επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται για την αξιοποίηση ελεύθερων χώρων, για τη χωροθέτηση χρήσεων γης για εμπορικές ζώνες, για προνομιακή διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Στο νέο νομοθετικό πλαίσιο οι κοινωνικές αντιστάσεις και ο έλεγχος δυσκολεύουν, με ότι αυτό συνεπάγεται για τα ζητήματα διαπλοκής και διαφάνειας και παρά τα μέτρα πρόληψης που υποτίθεται ότι εισάγονται για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. 6) Η μείωση του αριθμού των Νομικών Προσώπων των Δήμων που χαρακτηρίζονται από υπερβολικά έξοδα και αδιαφάνεια, είναι από τα κύρια επιχειρήματα των συντακτών του νέου νόμου. Εμείς προτείνουμε ως λύση την πλήρη κατάργηση αυτών των προβληματικών θεσμών, αφού οι κοινωνικές δράσεις σε τοπικό επίπεδο (κοινωνική πολιτική, αθλητισμός, πολιτισμός, προστασία 3ης ηλικίας, παιδικοί σταθμοί κλπ), μπορούν να ανατεθούν σε έναν ενιαίο Δήμο με σύγχρονες υπηρεσίες -στελεχωμένες με προσωπικό πλήρους και σταθερής εργασίας, χωρίς επιμέρους δημοτικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις. 7) Πέρα από την τύχη του νέου νομοσχεδίου, που τελικά καταργεί την αυτοδιοίκηση, παραμένει ανοιχτή η ανάγκη μιας συλλογικής επεξεργασίας ενός πλαισίου στόχων και αιτημάτων που θα απαντούν από τη σκοπιά των αναγκών και των δικαιωμάτων των πολιτών στο ερώτημα «ποια αυτοδιοίκηση ονειρευόμαστε» και πώς η σημερινή κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί. Είναι ένα στοίχημα-προϋπόθεση για μια πιο συστηματική παρέμβαση των κινημάτων πόλης στο χώρο τους.