Για το αφιέρωμα του Cine-Δράση στον Θόδωρο Αγγελόπουλο

Όσοι βρεθήκαμε την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου στο ΤΥΠΕΤ, είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε μια ποιητική και συγκινητική ταινία για μια έφοδο στον ουρανό που δεν πραγματοποιήθηκε, μια ουτοπία που ματαιώθηκε και τη «Σκόνη του Χρόνου» που σκεπάζει τα πάντα: από τα ανθρώπινα πάθη, δυστυχίες και ευτυχίες, μέχρι τα μεγάλα ή μικρά πολιτικά και ιστορικά γεγονότα. Μια ταινία για τον πόνο που προκλήθηκε από τις άμεσες ή έμμεσες ματαιώσεις στις επιλογές εκατομμυρίων ανθρώπων που έθεσαν, με αληθινό πάθος, εαυτούς στην υπηρεσία ενός ονείρου που στην πορεία μετατράπηκε σε εφιάλτη παρασύροντας τους ίδιους και όσους συνδέονταν μαζί τους. Κάποιοι έχασαν τη ζωή τους, κάποιοι έβαλαν οι ίδιοι τη σφραγίδα στο τέλος της και άλλοι την είδαν να καταστρέφεται. Κάποιες ανθρώπινες σχέσεις έγιναν τόσο περίπλοκες Αντρόγυνα χώρισαν ουσιαστικά. Βρέθηκαν ο ένας στην Ανατολή και ο άλλος στην Δύση. Κάποιοι εραστές συναντήθηκαν φευγαλέα ή ποτέ, παιδιά μεγάλωσαν χωρίς γονείς κουβαλώντας σε όλη τη μετέπειτα ζωή τους το βάρος της προσωπικής απώλειας, βάρος που έγινε ασήκωτο όταν το «όραμα» στην υπηρεσία του οποίου είχαν αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι έγινε συντρίμμια, σχεδόν από τη μια στιγμή στην άλλη. Μια ταινία για τον πόνο που προκαλεί η ανακάλυψη της αλήθειας, αλλά που παρόλα αυτά όμως στο τέλος σου επιτρέπει να ελπίζεις. Γιατί πάντα θα υπάρχει μια νέα γενιά που ίσως τα καταφέρει καλύτερα από τις προηγούμενες. Μια ταινία για την ίδια την Ιστορία και τον ρόλο των λαώνν, που ελάχιστοι δημιουργοί (και μετά τον θάνατο του Αγγελόπουλου έγιναν ακόμα λιγότεροι) μπορούν να δημιουργήσουν. Γυρισμένη στο Βερολίνο, την Τασκένδη, τον Καναδά και τις ΗΠΑ, με θαυμάσιες ερμηνείες από κορυφαίους ηθοποιούς (Γερμανούς, Έλληνες, Γάλους, Αμερικανούς), υπέροχη φωτογραφία και συγκλονιστική μουσική από την Ελένη Καραΐνδρου, μουσική που συχνά αποκτούσε τη δική της οντότητα και σε έκανε να ταξιδεύεις σε άλλους τόπους του μυαλού και της ψυχής σου. Μετά την προβολή, ο Αλέξανδρος Λαμπρίδης, πολυσχιδής προσωπικότητα και ο ίδιος: μεταλλειολόγος του ΕΜΠ, κινηματογραφιστής με μεταπτυχιακό στη Σορβόννη, αρθρογράφος, παραγωγός ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών, πρωτοστάτης στην δημιουργία και στη συνέχεια εμψυχωτής του Πολυφωνικού Συνόλου «Χαονία» κ.ά.), επί 22 χρόνια στενός συνεργάτης του Θόδωρου Αγγελόπουλου με μια ολιγόλεπτη ομιλία και στη συνέχεια με απαντήσεις στις ερωτήσεις των παρευρισκομένων, εξέφρασε τη βαθιά αγάπη, αυτήν που οι μαθητές τρέφουν για τους πραγματικά εμπνευσμένους δασκάλους τους και την υπερηφάνεια που του δίνει το δικαίωμα να αποκαλείται συνεργάτης του και παρουσίασε πολλές πλευρές της ζωής και της δουλειάς του σκηνοθέτη. Μίλησε για τη συνεργασία τους, τη γενναιόδωρα του Αγγελόπουλου προς τη νεότερη γενιά σκηνοθετών, τη χρηματοδότηση των ταινιών του, την ανεξαρτησία του από τους παραγωγούς και γενικά όποιον επιθυμούσε να βάλει περιορισμούς στο έργο του. Για την παγκόσμια αναγνώριση του από σκηνοθέτες όπως ο Ιάπωνας Ναγκίσα Όσιμα, τη μελέτη του έργου του από χιλιάδες σκηνοθέτες ή φοιτητές κινηματογραφικών σχολών, αναγνώριση που συχνά έρχεται σε αντίθεση με την εμπάθεια που εκφράζουν κριτικοί και άλλοι παράγοντες του ελληνικού κινηματογράφου. Για παράδειγμα, ο καθηγητής του Αλέξανδρου στη Σορβόννη, αναγνωρισμένος και ο ίδιος σκηνοθέτης, υποκλίθηκε μπροστά του όταν έμαθε ότι υπήρξε βοηθός του Τεό (όπως αποκαλούν στο εξωτερικό τον Αγγελόπουλο). Στο τέλος, ο Αλέξανδρος Λαμπρίδης έδωσε μερικά ενδιαφέροντα -ανέκδοτα- στοιχεία για τη ζωή και τη δημιουργία του, και αποκάλυψε ότι ο σκηνοθέτης ενημέρωνε τους συνεργάτες του πως ήταν έτοιμος να ξεκινήσει μια καινούρια ταινία με τον παρακάτω δικό του στίχο, που τελικά λειτουργούσε ως σύνθημα: «...Και μην ξεχνάς πως ήρθε η ώρα πάλι για ταξίδι Ο άνεμος φυσάει τα μάτια σου μακριά...», κίνηση που αποδεικνύει την αγάπη του για την ποίηση κα την εκτίμηση στο έργο ποιητών όπως ο Σεφέρης κ.ά. Με συγκίνηση αναφέρθηκε στο απρόβλεπτο γεγονός που αφαίρεσε τη ζωή από τον σκηνοθέτη και τον στέρησε από τον κινηματογράφο σε μια πολύ δημιουργική για αυτόν στιγμή. Η επιμονή του Αρχιεπίσκοπου Αλβανίας Αναστάσιου, παλιού συμμαθητή του Αγγελόπουλου στο Β΄ Γυμνάσιο Aρρένων Αθηνών, να χοροστατήσει στην κηδεία του ήταν ο βασικός λόγος που η κηδεία του ήταν θρησκευτική και όχι πολιτική. Οι τίτλοι τέλους της ζωής του σκηνοθέτη, είπε, ήταν οι τίτλοι αρχής της πρώτης του ταινίας. Η οικογένεια του νεκρού παρακάλεσε το συγκρότημα «Χαονία» να τραγουδήσει στην εξόδιο τελετή το τραγούδι «Μωρή κοντούλα λεμονιά» με το οποίο ξεκινάει η «Αναπαράσταση» (1970), πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Μια ακόμη ποιοτική βραδιά, από αυτές που διοργανώνει η ομάδα του Cine-Δράση, έκλεισε με την υπόσχεση του Αλέξανδρου Λαμπρίδη, ότι αυτός και η «Χαονία» θα έρθουν για μια συναυλία στα Βριλήσσια. Μαρίνα Παπαχριστοδούλου