του Λάμπη Λαζάνη

Άραγε, είναι η στιγμή να ειπωθεί απερίφραστα; Το ότι, ό,τι σήμερα πλασάρεται σαν Πολιτική, είναι ήδη το κατάλοιπό της, το άψυχο κουφάρι της; Το ότι είναι ήδη μια παρωδία, μια κακόγουστη φάρσα στην καλύτερη περίπτωση. Και ότι είναι εκ του περισσού να απαριθμήσουμε τις ενδείξεις, για το πώς η ιδιότητα του πολίτη βαίνει προς αχρήστευση και θάψιμο / υγειονομική ταφή, αν και όχι προς θεσμική κατάργηση, επειδή, σαν διαπιστωμένη τάση, η «δημοκρατική κατάργηση της Δημοκρατίας» μετράει ήδη μισό αιώνα ζωής*; Το ζούμε επί δεκαετίες, οι νεότεροι γεννήθηκαν σ’ αυτή την παράδοξη συνθήκη: Η «δημοκρατία» να εδραιώνεται και ταυτόχρονα -με δημοκρατικό τρόπο- να καταργείται! Κάτι σαν την παλαιότερη διαρκή επανάσταση που κατέληξε σε διαρκή αντεπανάσταση (ο νέο-φιλελευθερισμός δεν είναι ιδεολογία αλλά αντεπαναστατικό «διαλεκτικό / θεωρητικό» όπλο σε αντίστροφη κίνηση), πράγμα που επιβεβαιώνεται και από την παρουσία πρώην «ακραίων» της Αριστεράς σε θέσεις-κλειδιά του πολιτικού συστήματος. Ο πιο ακραίος φαρισαϊσμός ενδύεται σήμερα την Πολιτική, όπως ακριβώς κάποτε στις παρακμιακές Αυλές της Απόλυτης Μοναρχίας, όπου οι υποσχέσεις δίνονταν στο βαθμό που οι άνθρωποι ελπίζουν, και τηρούνταν, στο βαθμό που οι άνθρωποι φοβούνται. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο το μήνυμα επενδύεται με ιλουστρασιόν ιδέες και κούφια λόγια, που υλοποιούνται ως το αντίθετο της σημασίας τους, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με την ασκούμενη οικονομική πολιτική, που ενώ πρόκειται για χυδαία εκμετάλλευση και πραγματική εξόντωση, συνηθίζουμε να την ονομάζουμε, (με κάθε σοβαρότητα), «βιώσιμη ανάπτυξη»! Έτσι, όσον αφορά τη σημερινή Δημοκρατία, μπορούμε κάλλιστα να φανταστούμε σ’ ένα -μάλλον κοντινό- μέλλον ότι θα εορτάζουμε τις επετείους της (με επισημότητα και πλήρη εφαρμογή του πρωτοκόλλου) μπροστά σ’ ένα αχάραγο μνημείο του «Πολίτη», μια λευκή πλάκα χωρίς καμιά απεικόνιση, που θά ‘χει ανεπαισθήτως αντικαταστήσει τον σημερινό Άγνωστο στρατιώτη ως υπερβολικά πολεμοχαρή, σίγουρα πάντως ως αποθαμένο. Με άλλα λόγια, βρισκόμαστε μπροστά στο φάσμα μιας Δημοκρατίας που θα εορτάζει την ίδια την κενότητά της, την κένωσή της από κάθε περιεχόμενο. Λίγο σουρεαλιστική η περιγραφή, αλλά σουρεαλιστική είναι ήδη η πραγματικότητα! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, το ότι οι γελοιογραφίες και «οι τοίχοι» αποδίδουν σήμερα καλύτερα όσα συμβαίνουν, με μια ματιά, πολύ πιο εύστοχα, απ’ ότι οι αναλύσεις και τα κομματικά λογύδρια, που μόνο χασμουρητά μπορούν να προκαλέσουν. Αρκεί να μείνουμε στην επιφάνεια του φαινομένου για να αντιληφθούμε το απύθμενο βάθος της κρίσης: απουσία πολιτικού διαλόγου και λόγου (ξύλινη γλώσσα), σκανδαλολογία, κομματοκρατία, πολυνομία, παραμορφωτική ενημέρωση, ντρεσάρισμα λάιφ-σταϊλ (κύριο μενού ή α λα καρτ), αποπροσανατολισμός, κλίμα φόβου και ανασφάλειας, αισθήματα αδυναμίας με παραίτηση και αποχή ή ξεσπάσματα οργής. Να θυμίσουμε εδώ, πως ο χώρος της πολιτικής προϋποθέτει έναν κοινό χώρο ελευθερίας και πως αν συχνά γίνεται κατάχρησή της, αυτή θα ήταν αδύνατη αν δεν «πέρναγε από το χέρι μας» ο καταχρηστικός (ή όχι) χειρισμός της ελευθερίας μας ή εκείνης του άλλου. Αλλά ακόμη και σε περίπτωση κατάχρησης, πρέπει να υπάρχουν κάποια απτά περιθώρια αντίδρασης εκ μέρους των θιγόμενων, ώστε να την ελέγχουν και να την περιορίζουν. Αν πάλι αποδεχτούμε πως η ελευθερία μας έχει πλήρως και αμετακλήτως καταλυθεί και πως, κατά συνέπεια, θα ζήσουμε όλη την υπόλοιπη ζωή μας σε συνθήκη (συναινετικής) τυραννίας, τότε δεν απομένει παρά να εγκαταλείψουμε τον δημόσιο χώρο και να «κλείσουμε» για πολιτικά όντα κάπως άδοξα: να αποσυρθούμε δηλαδή χωρίς καν να υποκλιθούμε στη Πολιτική, αφού η «πλατεία» θά ‘χει απ’ τα πριν «ερημώσει», όχι αναγκαστικά από ανθρώπους, αλλά σίγουρα από την Πολιτική. Παλιάτσοι και μαριονέτες θα συνεχίσουν τότε επ’ αόριστον τις ευφάνταστες πιρουέτες τους μπροστά σε πλήθη, που κατά περίπτωση είτε θ’ αδιαφορούν, είτε θα επιδοκιμάζουν, είτε θα αποδοκιμάζουν «ευσχήμως», ακόμη και μέχρι αλληλοσφαγής, αλλά πάντως με την Πολιτική απούσα αφού θα ασκείται εκτός του πεδίου της, δηλαδή εκτός της Ελευθερίας. Είναι άραγε αυτό αναπόφευκτο; Ή μήπως όχι; Και σ' αυτή την περίπτωση, δεν είναι αυτονόητο, (αν και όχι "με τη μία" κατανοητό), πως κάπως αλλιώς θα έπρεπε -πράττοντας- να διαβιούμε; Λάμπης Λαζάνης *Από διάλεξη του Σπύρου Κυριαζόπουλου τον Φεβρ. 1967. Στο Ενώπιον της Τεχνικής σ.90 Εκδ. Γρηγόρη. Φωτογραφία: Τζορτζ Όργουελ - Η Φάρμα των Ζώων, dictyo.gr