Μια από τις πιο αξιοσημείωτες και μοναχικές περιπτώσεις της ελληνικής διανόησης. Του Γιάννη Τσίχλα.

ΣΤΗΝ Ελλάδα, η πολιτική της λήθης συνυπάρχει αρ­μονικότατα με την πολιτική της μνήμης: Μας λένε πως δεν πρέπει να ξεχνάμε τους προγόνους μας και πως πρέπει να αισθανόμαστε υπερήφανοι γι' αυτούς. Ταυτόχρονα, μας παροτρύνουν να ξεχνάμε επιλεκτικά την πρόσφατη ιστορία μας, προφανώς γιατί δεν συμβιβάζεται με τη «μεγάλη ιδέα», που οφείλουμε να έχουμε για προγόνους, που κανείς δε γνώρισε. Έτσι, η σχιζοφρενία εγκαθίσταται επί εθνικού επιπέδου. (Άρθρο του Βασίλη Ραφαηλίδη που δημοσιεύτηκε στο ΕΘΝΟΣ της 12-4-1987, από το βιβλίο του "Ελληνες και Νεοέλληνες", (εξαντλημένο), όπου ο Ραφαηλίδης συγκέντρωσε κείμενα έχοντας σαν ερέθισμα το βιβλίο του Γερ. Κακλαμάνη «Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους») Ο Γεράσιμος Κακλαμάνης γεννήθηκε το 1940 στη Λευκάδα και πέθανε τον Αύγουστο του 2003 στη Γερμανία χτυπημένος από καρκίνο. Το συγγραφικό έργο του καινοτόμο, διεισδυτικό, προσθέτει νέα δεδομένα στην αναλυτική μέθοδο με καταλύτη την «ιστορία». Η χαμένη -και εξ αυτού αναζητούμενη- «ιστορική ταυτότητα» των νεοελλήνων συνιστά γι’ αυτόν το ειδικό στοιχείο της προβληματικής κρατικής διαμόρφωσης και προέχει του συνόλου των επί μέρους τρόπων – μέτρων – νόμων – μεθόδων με τους οποίους επέρχεται η συμμετοχή της κοινωνίας στους θεσμούς της εξουσίας. Ο νεοέλληνας μέσος πολίτης έχει σχεδόν από κούνιας σαφέστατη κομματική και ποδοσφαιρική ταυτότητα και ασαφέστατη την ιστορική του ταυτότητα. Η ακαδημαϊκή και όχι μόνο, διανοητική ελίτ, το ιδεολογικοποιημένο κομματικό σύστημα είναι μονίμως στο στόχαστρό του, στοιχειοθετώντας την πλήρη υποταγή τους στην «ξένη προστασία» και στο «τεχνητότερο από τα τεχνητά κράτη που προέκυψαν με τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, κράτος κατασκευασμένο με ειδική αποστολή να καταστέλλει κάθε πνευματική και παραγωγική ανάπτυξη». («Ανάλυση της νεοελληνικής αστικής ιδεολογίας», σελ. 13 του πρόλογου στη Β’ έκδοση). Ο εξέχων Λευκαδίτης τοποθετεί αναλυτικά την ελληνική κρατική δυσμορφία σε ένα γενικότερο διεθνικό πλαίσιο όπως λειτούργησε ιστορικά και όπως εξελίσσεται στον καιρό μας. Τα βασικότερα των θεμάτων του είναι εκείνα της διαμορφώσεως των πολιτικών δια των πολιτισμών. Για τον Γ. Κακλαμάνη άλλωστε η ιστορία της Μεσογείου δεν είναι τίποτε άλλο από σχέση πολιτισμών κοινής καταγωγής: «…Δεν υπάρχουν καταστάσεις που δεν αφορούν στην Ελλάδα. Το πρόβλημα είναι, πόσο αυτές μπορούν να συνειδητοποιηθούν και από τούτην την εγχώρια συνειδητοποίηση, ίσως, να προαχθή ένας γενικότερος λόγος. Οι οιμωγές περί «έξωθεν κινδύνων» όπως και παντός είδους «κινδύνων», είναι προϊόντα ανθελλήνων. Δεν υπάρχουν κίνδυνοι αλλά μόνον ιστορικές και άρα πολιτικές αναγκαιότητες...». Ο Γ. Κακλαμάνης προσπαθεί να αποκαταστήσει την ισορροπία μεταξύ μύθων και ιστορίας που μονίμως περιπλεγμένες, εμπεδώνουν σύστημα κατεστημένων αντιλήψεων και ιδεολογικών βεβαιοτήτων με τις οποίες γεννιούνται, μεγαλώνουν και πολιτικοποιούνται γενιές νεοελλήνων διδασκόμενοι την «μυθιστορία» ως «ιστορία». Στο εν λόγω κράτος το «εθιμικό» δίκαιο είναι ισχυρότερο από το νομοθετικό ενώ χωρίς τα ιστορικά δεδομένα του, γίνονται θολές δυσδιάκριτες οι αιτίες των προβλημάτων, πολύπλοκες και τελικώς ακατόρθωτες οι όποιες πιθανές πολιτικές διεξόδων: «…τα προβλήματα της ιστορίας έχουν τούτο το χαρακτηριστικό: ότι είναι απλούστερα διότι έχουν προτεραιότητες, δηλαδή υποβάλλουν συγκεκριμένη αιτιοκρατική τάξη. Τα «προγράμματα» αντίθετα δεν έχουν κάτι τέτοιο, διότι είναι όλα «επείγοντα». («Η Ελλάς ως κράτος δικαίου», σελ. 87). Ο προκλητικός, σύνθετος και με πυκνότητα νοημάτων τρόπος γραφής του, οδηγεί τον μελετητή των έργων του, αν μη τι άλλο, στην αναζήτηση πρόσθετων γνωστικών πηγών και εργαλείων ανάλυσης προκειμένου να αποκτά πρόσθετες γνώσεις και προσωπική αντίληψη, προϋποθέσεις άκρως απαραίτητες για όσους επιλέγουν τον δρόμο της κοινωνικής προσφοράς. Σπούδασε μαθηματικά τα οποία εμποδίστηκε να διδάξει στα χρόνια της δικτατορίας. Την προσωπική του περιπέτεια σε αυτό το ζήτημα την παρουσιάζει στο βιβλίο του «Η Ελλάς ως κράτος δικαίου» όπου η λεπτομερής παρουσίαση και ανάλυσή του αφορά «…την διεκδίκηση εκ μέρους του των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διά των κρατικών δικαιακών μέσων». Και βιωματικά θεμελιώνει την γενικευμένη κριτική του, μαζί με τις ιστορικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της συνταγματικής δομής του. Ως «προς τρίτους παρατηρήσεις» βρίσκουμε στο ίδιο έργο του, αυτοβιογραφικά του στοιχεία: σελ. 304 «…Από το πρώτο έτος ως φοιτητής ευρέθηκε με ένα σεβαστό κατά το ήμισυ εξ αδιαιρέτου κληρονομικό μερίδιο. Και για μεν το αγροτικό μέρος ουδέποτε μπόρεσε να αποκτήσει σαφή αντίληψη, πλην ωρισμένων μεγαλύτερων κτημάτων, το δε αστικό απετελείτο από εξ οικήματα, εξ ων τα τρία περίπου της τάξεως των 15-20 εκατομ. σημερινών δραχμών το ένα. Ήταν συνεπώς αρκετά ευρύς ο …ορίζοντας, ώστε να μπορέσει τουλάχιστον να ιδή ωρισμένα πράγματα. Πρέπει βέβαια να ομολογήσει, ότι ουδέποτε απέκτησε ενδιαφέρον για όλ’ αυτά, ουδόλως λυπάται που δεν έχει απολύτως τίποτε ο ίδιος απ’ αυτά, ουδέποτε μετάνοιωσε που δεν επερισπάσθη από τα ενδιαφέροντά του για να γίνη «επιχειρηματίας», όντας απολύτως ευχαριστημένος που δίπλα από μερικά ιδιαίτερα που έκανε ως φοιτητής μπορούσε να έχη ακόμη μια μικρή οικονομική δυνατότητα, που του εξοικονομούσε χρόνο για εκείνα που κυρίως τον ενδιέφεραν: τα βιβλία και το διάβασμα…». ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ Τα μοναδικά βιβλία του Γ. Κακλαμάνη που κυκλοφορούν είναι «Το ανατολικόν ζήτημα σήμερα» από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου και το «Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους» σε τρίτη έκδοση το 2012 από τις Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία. Για τα υπόλοιπα εξαντληθέντα από την πρώτη τους έκδοση παραδόξως δεν υπάρχει εκδοτικό ενδιαφέρον. Τείνουμε να συνταχθούμε με τις απόψεις του συγγραφέως (ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ σελ. 148), ότι: «… οι μηχανισμοί κοινωνικής αμνημοσύνης, είναι πάντα ισχυροί εν Ελλάδι εκ κατασκευής. Ακριβώς, όμως, η χρήση αυτών των μηχανισμών αποτελεί και το μέτρον αξιολόγησης ή επίνοιας στην διαχείριση των πολιτικών πραγμάτων.» - Περί Ακολουθιών, 1972 (ανατυπώθηκε το 1977) - Ανάλυση της νεοελληνικής αστικής ιδεολογίας, 1975 (β’ έκδοση 1989, εκδ. Ροές) - Νεοελληνισμός και ιστορικές συσχετίσεις, 1977, εκδ. Γραμμή - Η Ανατολική Μεσόγειος ως Ευρωπαϊκή ιστορία, 1ος τόμος, 1984 (ιδιωτική έκδοση), Β’- Γ’ τόμοι ανέκδοτοι. - Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους, 1986 Πρώτη ιδιωτική έκδοση, Δεύτερη έκδοση το 1990 από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. Τρίτη έκδοση 2012 Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία. -Η Ελλάς ως κράτος δικαίου, 1990, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. - Το «Ανατολικόν Ζήτημα» σήμερα, 1998, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. Υπάρχει συλλογή κειμένων για όποιον επιθυμεί να τα αποκτήσει, δημοσιευμένων περίπου την περίοδο 1994 - 1997 στην εφημερίδα Λευκαδίτικος Λόγος. Μεταξύ αυτών: Μελέτες – έρευνες -Το σκουπίδι ως νόημα (σε οκτώ συνέχειες). -Το εμπόρευμα Λευκάς. (σε έξι συνέχειες). -Εργολαβίες και Σύνταγμα - Ήτοι το Τ.Ε.Ε. μέσω του ΥΠΕΧΩΔΕ ως οργανισμός διαλύσεως της Ελλάδος. ( σε 17 συνέχειες). Το 1987 δημοσιεύει μια σειρά έξι άρθρων στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ με τίτλο Ανατομία στη δίκη Έθνους-Κοσκωτά, με αφορμή το φαινόμενο Κοσκωτά και τη γενικότερη λειτουργία του Τύπου εξετάζοντας βαθύτερα τις έννοιες της ελευθεροτυπίας, της ελεύθερης έκφρασης, της πληροφόρησης και της κοινής γνώμης στο πλαίσιο του «φιλελεύθερου μορφώματος». Το τελευταίο γραπτό ένα χρόνο πριν πεθάνει είναι μια σειρά πέντε κειμένων με τίτλο Η πολιτική του σκότους, στην εφημερίδα «Ενημέρωση» της Κέρκυρας, Ιούλιο-Αύγουστο 2002. Καταπιάνεται με τον ρόλο των μυστικών υπηρεσιών ως είδους εφαρμοσμένης πολιτικής, έτσι όπως κυρίως αναπτύσσονται και λειτουργούν στο πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ. Άρθρα – Σχόλια Οι επιβεβαιώσεις - Μας είπαν - Το έπος - 350 εκατομμύρια ψήφοι - Φώτα άφωτα - Η Ελλάδα ως βραχονησίδα - Όχι μόνο γδούπος - Το αεικίνητον - Αχ έρμο ΚΚΕ... ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΧΛΑΣ