28η Συνάντηση Τετάρτη 25 Μαΐου 2022, 7:00μμ, (διαδικτυακά και ζωντανά)

Στην 28η συνάντηση του σεμιναρίου «Σινεμά και Ιστορία» που οργανώνει το Cine Δράση συνεχίζουμε τη συζήτηση για την Αραβική Άνοιξη βλέποντας και σχολιάζοντας τις ταινίες «Ajami» (Σταυροδρόμια Ζωής, 2009) των Scandar Copti & Yaron Shani και «Foxtrot» (2017) του Samuel Maoz. -Σταυροδρόμια Ζωής / Ajami Γερμανία, Ισρήλ, Κοινωνική, 2009. Διάρκεια: Σενάριο- Σκηνοθεσία: Scandar Copti, Yaron Shani Πρωταγωνιστούν: Fouad Habash, Nisrine Rihan, Elias Saba, Youssef Sahwani, Abu George Shibli, Ibrahim Frege, Scandar Copti, Shahir Kabaha Τα «Σταυροδρόμια Ζωής» είναι μια εντελώς ρεαλιστική ματιά στο σήμερα, τοποθετημένη στη γειτονιά Ατζαμί της Τζάφα στο Ισραήλ, με πρωταγωνιστές Άραβες Μουσουλμάνους, Εβραίους και Χριστιανούς που συνυπάρχουν σε τεντωμένο σχοινί. Η περιοχή, χωνευτήρι αλληλοσυγκρουόμενων αντιλήψεων και διαφορετικών πολιτισμών, εκφράζει καλύτερα από κάθε άλλο τόπο τη δραματική σύγκρουση κόσμων που διαφέρουν πολύ και συχνά διάκεινται εχθρικά ο ένας προς τους άλλους. Οι σκηνοθέτες (ο Ισραηλινός Yaron Shani και ο Παλαιστίνιος Scandar Copti) με φλασμπάκ και μέσω της ιστορίας διαφόρων χαρακτήρων, παρουσιάζουν την αδιέξοδη κατάσταση στην οποία ζουν οι κάτοικοι της περιοχής. Ο ευαίσθητος 13χρονος Νασρί και ο μεγαλύτερος αδελφός του Ομάρ ζουν μες στο φόβο: ολόκληρη η οικογένειά τους κινδυνεύει επειδή ο θείος τους τραυμάτισε ένα εξέχον μέλος της κοινότητας. Ο αφελής νεαρός Παλαιστίνιος πρόσφυγας Μάλεκ εργάζεται παράνομα στο Ισραήλ για να μπορέσει να πληρώσει για την εγχείρηση που θα σώσει τη ζωή της μητέρας του, ενώ ο ευκατάστατος συμπατριώτης του Μπιντζ ονειρεύεται ένα λαμπρό μέλλον με την Εβραία φίλη του. Ο Εβραίος αστυνομικός Ντάντο και η οικογένειά του ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν τον φαντάρο αδελφό του που αγνοείται. Οι Scandar Copti και Yaron Shani δηλώνουν στην εφημερίδα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Πρώτο Πλάνο: «Ο μεγαλύτερος αγώνας ήταν απέναντι στον τεράστιο σκεπτικισμό που συνάντησα από κάθε κατεύθυνση. Ξεκινήσαμε με μια περίπλοκη ιστορία που πολύς κόσμος δεν καταλάβαινε. Θέλαμε να κάνουμε τα γυρίσματα με τον πιο τρελό τρόπο, χωρίς να δείξουμε το σενάριο στους ηθοποιούς και να κινηματογραφήσουμε με έναν παράδοξο χρονολογικά τρόπο και με πολλαπλές κάμερες. Σχεδόν όλοι γύρω μας πίστευαν πως δεν είχαμε ιδέα για το τι κάναμε. Ήταν χάρις σε μια χωρίς όρια αφοσίωση και πεποίθηση, που αυτό το σχέδιο έγινε πραγματικότητα». Και συνεχίζουν: «Η ταινία γυρίστηκε με ένα πολύ συγκεκριμένο σενάριο, όλες οι ταινίες, απλώς οι ηθοποιοί δεν το είδαν. Δεν ήξεραν ποτέ τι επρόκειτο να συμβεί καθ’ όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων. Έπρεπε να νιώσουν την εμπειρία αυτής της ιστορίας σαν να τους συνέβαινε στην πραγματικότητα. Θέλαμε να παίζουν σύμφωνα με τις προσωπικές και αυθόρμητες αντιδράσεις τους. Θέλαμε τα λόγια τους να βγαίνουν από καρδιάς και όχι από ένα τυπωμένο χαρτί. Το αποτέλεσμα ήταν μια εκλεπτυσμένη και προσεκτικά σκηνοθετημένη ταινία μυθοπλασίας που διέθετε την εντιμότητα και την ειλικρίνεια ενός ντοκιμαντέρ. Αποφασίσαμε να δουλέψουμε έτσι γιατί πιστεύουμε ότι η πραγματικότητα είναι πάντα πιο ενδιαφέρουσα και πιο σημαντική από την φαντασία, που συνήθως κυβερνάται από λανθασμένες αντιλήψεις και στερεότυπα.» Η ταινία βραβεύτηκε με τη Χρυσή Κάμερα / Βραβείο Ειδικής Μνείας (Κάννες, 2009), τον Χρυσό Αλέξανδρο Καλύτερης Ταινίας και τα Βραβεία Σεναρίου & Κοινού στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. -FoxTrot Ισραήλ, Ελβετία, Γαλλία, Γερμανία, 2017. Διάρκεια: 108'. Σκηνοθεσία: Samuel Maoz. Πρωταγωνιστούν: Lior Ashkenazi, Sarah Adler, Yonaton Shiray, Shira Haas. Το «Foxtrot», η βραβευμένη με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής του Φεστιβάλ της Βενετίας ταινία του Ισραηλινού Samuel Maoz, είναι ένα πολυεπίπεδο έργο με ποικίλες εκπλήξεις και ανατροπές, ένας βαθύς στοχασμός πάνω στην ματαιότητα του ανθρώπινου βίου, την αέναη διαδοχή της ζωής και του θανάτου, την ηθική, την ενοχή και την αδυναμία του ανθρώπου να προστατευτεί από τα απρόβλεπτα και σκληρά παιχνίδια της μοίρας. Ένα φιλμ αντιπολεμικό που στο φόντο της ανακυκλούμενης βίας στην χρονίζουσα Ισραηλινοπαλαιστινιακή διαμάχη, τολμά να ορθώσει στέρεα και ισχυρή πολιτική θέση, θέση ενοχλητική για κάποιους υπουργούς στο Ισραήλ, που καταφέρθηκαν ανοιχτά κατά των μηνυμάτων του. Γιατί ο σκηνοθέτης αντιπαραβάλλει την πολύπαθη ιστορία της χώρας του με αυτήν μιας συγκεκριμένης οικογένειας σκιαγραφώντας τα πάθη και τα λάθη των προηγούμενων και των μετέπειτα γενεών. Από γενιά σε γενιά, ισχυρίζεται, οι ήρωες αδυνατούν να ενεργήσουν αυτόνομα, καθώς καθορίζονται από τον τόπο τους, την ιστορία τους, τα διαρκώς αναπαραγόμενα τραύματά τους. Και αν στις προηγούμενες από του στρατιώτη γενιές, ο εβραϊκός λαός υπήρξε το θύμα του Ολοκαυτώματος, του πιο αποτρόπαιου εγκλήματος της ανθρώπινης Ιστορίας, στη σημερινή γενιά ο σκηνοθέτης απεικονίζει το κράτος και το στρατό του Ισραήλ ως θύτες. Ένας χωματόδρομος στη μέση του πουθενά, άγνωστο πού και άγνωστο ποιος τον διασχίζει. Μια σχολή χορού όπου ζευγάρια χορεύουν ανυποψίαστα Foxtrot, ένα χορό που τα βήματα του είναι απλά και κυκλικά, όπως οι κύκλοι της μοίρας. Στην ίδια πολυκατοικία, στο διαμέρισμα της οικογένειας Φέλντμαν αξιωματικοί του ισραηλινού στρατού χτυπάνε το κουδούνι. Η γυναίκα που την ανοίγει λιποθυμά στη θέα των επισκεπτών καθώς αντιλαμβάνεται ότι ήρθαν να ανακοινώσουν πως ο γιος της σκοτώθηκε σε ώρα υπηρεσίας. Αυτοί αφού δώσουν τυπικές συμβουλές διαχείρισης του πένθους και οδηγίες για την κηδεία φεύγουν αφήνοντας μόνους τους γονείς. Η μητέρα ναρκωμένη στο κρεβάτι και ο πατέρας οργισμένος προσπαθεί να συνειδητοποιήσει την απώλεια. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες για την κηδεία ξεκινούν, το κουδούνι ξαναχτυπά και οι ίδιοι αξιωματικοί ενημερώνουν ότι πρόκειται για φρικτό λάθος. Ο γιός είναι τελικά ζωντανός. O πατέρας σε κατάσταση υστερίας απαιτεί να έρθει το παιδί του σπίτι. Σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο, μέσα σε ένα -κοντέινερ που σταδιακά βουλιάζει στη λάσπη, δίπλα στο οδόφραγμα πέντε στρατιώτες μαζί και ο νεαρός Φέλντμαν, φυλάνε μια άγονη γη. Μοναδικοί διερχόμενοι, ντόπιες καμήλες και σποραδικά αυτοκίνητα Αράβων. Οι στρατιώτες αφού ελέγξουν εξονυχιστικά την ταυτότητα των ανθρώπων παραδίδονται στην μοναξιά. Ένας από αυτούς χορεύει στον άδειο δρόμο Foxtrot. Οι μέρες και οι νύχτες κυλούν ράθυμα με ιστορίες από τη ζωή εκτός στρατού. Μέχρι που σε ένας τυπικός έλεγχος εξελίσσεται σε τραγωδία. Ο νεαρός Φέλντμαν στέλνεται επειγόντως σπίτι του. Πίσω στο διαμέρισμα της οικογένειας του, αντί για μια χαρούμενη επανένωση, οι δύο γονείς, σε διάσταση πλέον, θρηνούν. Η μητέρα κατηγορεί τον πατέρα ότι αυτός ευθύνεται για το χαμό του παιδιού τους. Αναπολούν την κοινή τους ζωή, κλαίνε και σε κάποια στιγμή θυμούνται κάποιες πιο ευτυχισμένες στιγμές και μοιράζονται ένα αυτοσχέδιο Foxtrot. Η τρυφερότητα και η φροντίδα μόνη διέξοδος στο πένθος. Ο χωματόδρομος στη μέση του πουθενά ήταν τελικά, ο τόπος της τραγωδίας, εκεί όπου θα ανατραπεί το στρατιωτικό φορτηγό που μεταφέρει το γιο της οικογένειας Φέλντμαν σπίτι. Ο Samuel Maoz που το 2009 στο Φεστιβάλ Βενετίας κέρδισε το Χρυσό Λέοντα για το φιλμ «Lebanon», επανέρχεται το 2017 με το «Foxtrot». Με τη συμβολική δύναμη της κινηματογραφικής εικόνας και ένα πανέξυπνο σενάριο γραμμένο από τον ίδιο, ο σκηνοθέτης αποδίδει με περισσή δεξιοτεχνία και εικαστική δύναμη τον τρόπο που οι χαρακτήρες αποδέχονται την αγάπη και αντιμετωπίζουν την απώλεια, τη θλίψη και τον πόνο. Ο καθηλωτικός ήχος, η απόλυτα ταιριαστή μουσική και η ανατριχιαστικά όμορφη φωτογραφία κάνουν τον θεατή, όχι μόνο να μην παίρνει στιγμή το βλέμμα του από την οθόνη, αλλά και να κρατά στο μυαλό του τις εικόνες για πολλή ώρα μετά τους τίτλους τέλους. Από τις πολύ καλές ερμηνείες ξεχωρίζει αυτή του Lior Ashkenazi που αποδίδει συγκλονιστικά τον εκκωφαντικά σιωπηλό θρήνο του πατέρα. Διδασκαλία: Παναγιώτης Δενδραμής, σκηνοθέτης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Η παρακολούθηση του σεμιναρίου μπορεί να είναι είτε ζωντανή στο Στέκι της Δράσης (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια), είτε διαδικτυακή μέσω της πλατφόρμας zoom: Παρακολούθηση Σεμιναρίου Meeting ID: 854 2234 7324 Passcode: 947205