Τρίτη 19 Νοεμβρίου, 8:30μμ, ζωντανά και διαδικτυακά

Την Τρίτη 26 Νοεμβρίου στις 8:30΄μμ, στην 8η συνάντηση του σεμιναρίου «Σινεμά και Μουσική», που οργανώνει το Cine Δράση ζωντανά και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας zoom, ασχολούμαστε με το έργο του Bernard Herrmann (29 Ιουνίου 1911, Νέα Υόρκη-24 Δεκεμβρίου 1975, Βόρειο Χόλυγουντ, Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, ΗΠΑ), έναν δυνατό, εκρηκτικό συναρπαστικό Αμερικανό μουσικό δραματουργό λαμπρότητας και πρωτοτυπίας. Στη διάρκεια της συνάντησης βλέπουμε αποσπάσματα και συζητάμε ταινίες των οποίων είχε συνθέσει τη μουσική όπως: The day the earth stood still (1951), Vertigo (1960), Psycho (1960), Cape Fear (1962, Taxi Driver (1976). «Ως συνθέτης θα μπορούσα να χαρακτηρίσω τον εαυτό μου νεορομαντικό, καθώς πάντα θεωρούσα τη μουσική ως μια εξαιρετικά προσωπική και συναισθηματική μορφή έκφρασης. Μου αρέσει να γράφω μουσική που εμπνέεται από την ποίηση, την τέχνη και τη φύση. Δεν με ενδιαφέρει η καθαρά διακοσμητική μουσική. Αν και συμπαθώ τα σύγχρονα ιδιώματα, απεχθάνομαι τη μουσική που δεν επιχειρεί τίποτα περισσότερο από την εικονογράφηση μιας στυλιστικής μόδας. Και χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνικές, προσπάθησα ανά πάσα στιγμή να τις υποτάξω σε μια ευρύτερη ιδέα ή ένα πιο μεγαλειώδες ανθρώπινο συναίσθημα». (Bernard Herrmann). Ο θάνατος του Herrmann την παραμονή των Χριστουγέννων του 1975 στο Χόλυγουντ, στέρησε από τον κόσμο του κινηματογράφου και της μουσικής μια από τις πιο ειλικρινείς, λαμπερές, πολύχρωμες και ταλαντούχες προσωπικότητες τους. Ο επικήδειος της εφημερίδας Variety (31/12,1975) τον περιέγραφε ως συνθέτη και μαέστρο που ήταν «και μισητός και σεβαστός» και είναι αλήθεια ότι η χολερική προσωπικότητά του δεν ήταν αξιαγάπητη. Ανεχόταν λίγους ανθρώπους και ήταν ικανός να προσβάλει τους περισσότερους. Ωστόσο, φίλοι και συνάδελφοι που τον γνώρισαν καλά μπόρεσαν να αντιληφθούν κάτω από το τραχύ παρουσιαστικό του ένα πιστό, ευγενικό, συναισθηματικό και συχνά πολύ διασκεδαστικό ανθρώπινο ον. Το ενδιαφέρον του για τη μουσική φάνηκε σε νεαρή ηλικία και κέρδισε ένα βραβείο σύνθεσης στα δεκατρία του. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης σύνθεση και ενορχήστρωση και στη συνέχεια στο Juilliard School of Music. Φοιτητής ακόμα έκανε το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ, όπου σκηνοθέτησε ένα μπαλέτο που είχε συνθέσει για την Americana Revue του Σούμπερτ. Σε ηλικία είκοσι ετών ίδρυσε τη Νέα Ορχήστρα Δωματίου με την οποία έδωσε συναυλίες σπάνιας μουσικής στη Νέα Υόρκη και στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Η καριέρα του πήρε επαγγελματική τροπή όταν εργάστηκε στο Columbia Broadcasting System (CBS, 1933). Ξεκίνησε ως συνθέτης, γράφοντας μουσική για τα ραδιοφωνικά προγράμματα του Columbia Workshop, τον επόμενο χρόνο έγινε πρώτος μουσικός σύμβουλος και αργότερα διευθυντής ορχήστρας στο The American School of the Air, σκηνοθετώντας συμφωνικά προγράμματα σε συνεργασία με άλλους μαέστρους του CBS όπως ο Howard Barlow και ο Victor Bay. Με τη μουσική κινηματογραφικών ταινιών ασχολήθηκε εξ αιτίας του Όρσον Γουέλς, ο οποίος αφού είχε τρομοκρατήσει τη μισή Αμερική με τη ραδιοφωνική μεταφορά του «War of the Worlds» (1938) μεταπήδησε στον κινηματογράφο και έκανε το «Citizen Kane» (1942), που ήταν η πρώτη δουλειά του Bernard Herrmann στο σινεμά και η αρχή μιας καριέρας που κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Έγραψε τις παρτιτούρες για σχεδόν 50 φιλμ, ενώ σ σύμφωνα με το Music for the Movies ο Herrmann ήταν «ο μόνος σημαντικός συνθέτης ταινιών στο Χόλιγουντ» που έκανε τις δικές του ενορχηστρώσεις. Η παράξενη ικανότητά του να συμπληρώνει ακριβώς τη διάθεση μιας ταινίας, να χρησιμοποιεί εξαιρετικά πρωτότυπες μουσικές τεχνικές και να αποφεύγει, ακόμη και στις πιο ρομαντικές παρτιτούρες του, τον κίνδυνο του συναισθηματισμού, στοιχείου που είχε ήδη δυσφημήσει ήδη την κινηματογραφική μουσική, ήταν τα ταλέντα που τα συνέβαλαν στη φήμη του ως εξαίρετου καλλιτέχνη. Συχνά. από την εποχή ακόμα του «Citizen Cane» χρησιμοποιούσε εξωτικά ή σπάνια όργανα ή ασυνήθιστους συνδυασμούς οικείων οργάνων. Για το «The Devil and Daniel Webster (Όσκαρ, 1941) χρησιμοποίησε ένα μείγμα ρουστίκ μουσικής σε συνδυασμό με προηγμένα ηλεκτρονικά εφέ. Σε άλλες ταινίες συνδύασε τα εφέ με χαρακτηριστικές αρμονίες, επίμονους ρυθμούς, ορισμένες προσωπικές μελωδικές γραμμές και σεκάνς συγχορδιών, ώσπου μετά από μερικά ακούσματα να αναδύεται ένα συγκεκριμένο θεματικό μοτίβο. Στο «The Day the Earth Stood Still», μια πρώιμη ταινία επιστημονικής φαντασίας, συνδύασε απόκοσμους ήχους από θέραμιν, ηλεκτρικά βιολιά, ηλεκτρονικά μπάσα και κιθάρες. Κάτω από τον ύφαλο των δώδεκα μιλίων υπήρχαν εννέα άρπες. Στο «Fahrenheit 451» είχε έγχορδα, άρπες και κρουστά, αλλά όχι πνευστά ή χάλκινα. Μια από τις πιο αξιοσημείωτες συνεργασίες σκηνοθέτη-συνθέτη στην ιστορία του κινηματογράφου, ξεκίνησε το 1955 όταν ο Herrmann έγραψε τη μουσική για το «The Trouble with Harry» την πρώτη από πολλές ταινίες του που έκανε με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ. Του άρεσε να δουλεύει σε αυτή τη «μαύρη κωμωδία» και έφτιαξε μια χιουμοριστική σουίτα ως φόρο τιμής στον σκηνοθέτη, αποκαλώντας την A Portrait of Hitch. Στην ταινία του Χίτσκοκ «The Man Who Knew Too Much» κάνει τη μοναδική εμφάνιση του στην οθόνη («Η μεγάλη μου διαφήμιση» όπως την αποκαλούσε). Αυτό συμβαίνει στην κορύφωση του φιλμ, στη διάσημη σεκάνς στο Άλμπερτ Χολ στην οποία ένας ξένος αξιωματούχος πρόκειται να πυροβοληθεί κατά τη διάρκεια μιας δημόσιας συναυλίας την ίδια ακριβώς στιγμή που ηχεί μια ισχυρή σύγκρουση με κύμβαλα. Η πιο διάσημη παρτιτούρα του, ωστόσο, είναι αυτή που έγραψε για το «Psycho» το 1960. Χρησιμοποιώντας μια μεγάλη ορχήστρα εγχόρδων έγραψε μουσική που συμπλήρωνε αρμονικά τη σκληρή ασπρόμαυρη εικόνα. Στο πρώτο μισό της ταινίας τίποτα δεν συμβαίνει πέρα από ένα κορίτσι που φεύγει με σαράντα χιλιάδες δολάρια, ωστόσο η έντονη, μουσική αρκεί για να κρατήσει το θεατή στη θέση του γεμίζοντάς τον με εφιαλτική ανησυχία για ό,τι θα ακολουθήσει. Η ρήξη του Bernard Herrmann με τον Hitchcock ήρθε μετά τη «Marnie» λόγω της επιμονής του στούντιο να απαιτεί όλες οι ταινίες να έχουν pop θέμα για να βοηθήσουν στην πώληση της εικόνας. Ο Herrmann ν αρνήθηκε και άλλοι συνθέτες προσλήφθηκαν για να ετοιμάσουν τη μουσική παρτιτούρες για όλες τις επόμενες ταινίες του Χίτσκοκ. Ο Herrmann παρατήρησε κάποτε: «Ο εικοστός πρώτος αιώνας δεν θα ενδιαφέρεται τόσο για τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία ή την αρχιτεκτονική μας όσο για τις κινηματογραφικές μας ταινίες, επειδή η ταινία είναι η πρώτη πραγματικά πρωτότυπη μορφή τέχνης του εικοστού αιώνα. Οι πραγματικοί συνθέτες καλωσορίζουν κάθε ευκαιρία να γράψουν μουσική και οποιοσδήποτε συνθέτης περιφρονεί να γράφει μουσική για ταινίες, ραδιόφωνο ή τηλεόραση ή οποιοδήποτε άλλο μέσο, είναι καταδικασμένος στη λήθη». Καθώς η αναγνώριση της εξαιρετικής δουλειάς του συνεχίζει να αυξάνεται, είναι σαφές ότι ο Bernard Herrmann συνέβαλε σημαντικά στην εξέλιξη μιας σημαντικής μορφής τέχνης και το όνομά του θα κατέχει πάντα μια σημαντική θέση στην ιστορία του κινηματογράφου. ------------------------------------------------------------------------ Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής, πτυχιούχος τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, με δίπλωμα σκηνοθεσίας (Σχολή Σταυράκου) και μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην ιστορία και θεωρία του κινηματογράφου. Είναι διδάκτορας του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (διατριβή "Η κινηματογραφική εκπαίδευση στην Ελλάδα"), όπου δίδαξε ως ακαδημαϊκός υπότροφος. Διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στη Σχολή Σταυράκου. Το σεμινάριο πραγματοποιείται κάθε Τρίτη στις 8.30μ.μ. στο στέκι της Δράσης, (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια). Tαυτόχρονα μεταδίδεται διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας zoom: Meeting ID: 850 0197 3068 Passcode: 497276 Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση