του Θανάση Σπηλιώτη

«...νόμιζα ότι το παιδί μου όσο ήταν κλεισμένο στο δωμάτιο ήταν ασφαλές...»* Α. Τι είναι το Adolescence ; Η σειρά του Netflix προσφέρει μια έντονη και ρεαλιστική απεικόνιση της εφηβείας όπως το τη βιώνει μεγάλο μέρος των νέων αλλά και γνωρίζουν καλά αυτοί που ασχολούνται μαζί τους. Εστιάζει σε θέματα που παραμελούνται αλλά είναι καίρια για την κατανόηση αυτής της περιόδου. Η σειρά, που ακολουθεί την ιστορία του 13χρονου Τζέιμι ο οποίος κατηγορείται για τη δολοφονία μιας συμμαθήτριάς του, αναδεικνύει τις πολύπλοκες δυναμικές της εφηβείας, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων των κοινωνικών δικτύων, της τοξικής αρρενωπότητας, της κοινωνικής πίεσης και του αδιάφορου σχολείου. Η εφηβεία ως περίοδος αναζήτησης και σύγκρουσης Η εφηβεία είναι η φάση της ζωής που χαρακτηρίζεται από ταχεία σωματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι έφηβοι αναζητούν την ταυτότητά τους, πειραματίζονται με το σώμα τους και με νέους ρόλους και συχνά αντιμετωπίζουν ή και επιδιώκουν ακόμη συγκρούσεις με τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τους συνομήλικούς τους. Η σειρά Adolescence φωτίζει αυτές τις καταστάσεις, δείχνοντας την προσπάθεια του Τζέιμι να κατανοήσει τις συναισθηματικές του αντιδράσεις και τις επιπτώσεις των πράξεων του. Ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων και της κοινωνικής πίεσης Η σειρά εστιάζει ιδιαίτερα στον ρόλο των κοινωνικών δικτύων στην εφηβεία. Οι συναλλαγές του Τζέιμι με τη Κέιτι μέσω των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης αποκαλύπτουν μια σύνθετη δυναμική, που περιλαμβάνει κυβερνοεκφοβισμό και την επιρροή των συνομηλίκων. Η στιγμή που ο έφηβος γιός του αστυνομικού μας αποκαλύπτει τη σημασία των emojis στην εφηβική επικοινωνία είναι σχεδόν συγκλονιστική. Αυτή η πτυχή της σειράς αντανακλά την πραγματικότητα πολλών εφήβων, οι οποίοι αντιμετωπίζουν πίεση και απομόνωση λόγω της διαδικτυακής τους παρουσίας. Οι κοινωνοί της εφηβικής επικοινωνίας γνωρίζουν ότι τα περίφημα «γκρουπάκια τμήματος» συχνά δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνονται. Η τοξική αρρενωπότητα και οι κοινωνικές προσδοκίες Ένα άλλο κεντρικό θέμα της σειράς είναι η τοξική αρρενωπότητα και οι κοινωνικές προσδοκίες που επιβάλλονται στους νέους άνδρες. Ο Τζέιμι αντιμετωπίζει την απόρριψη και την ταπείνωση, που τον οδηγούν σε βίαιες ενέργειες, υπογραμμίζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις των στερεοτύπων γύρω από την ανδρεία και την επιθετικότητα. Η σημασία της υποστήριξης και της κατανόησης Η σειρά Adolescence δεν είναι απλώς μια ιστορία για την εγκληματικότητα, αλλά μια ανάλυση των παραγόντων που μπορούν να οδηγήσουν έναν έφηβο σε τέτοιες καταστάσεις. Η σειρά υπογραμμίζει την ανάγκη για υποστήριξη και κατανόηση από τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία. Η εφηβεία είναι μια ευάλωτη περίοδος, και η σωστή καθοδήγηση μπορεί να βοηθήσει τους νέους να διαχειριστούν τις προκλήσεις της. Ό έφηβος δεν γνωρίζει που πηγαίνει και συνήθως δεν του αρέσει ή δεν καταλαβαίνει αυτό που βλέπει να γίνεται μέρα με τη μέρα. Συμπερασματικά, η σειρά Adolescence δεν φοβάται να διερευνήσει τις σκοτεινές πλευρές της εφηβείας, προσφέροντας μια δυναμική και συγκινητική απεικόνιση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι σήμερα. Μέσα από την ιστορία του Τζέιμι, η σειρά μας υπενθυμίζει την ανάγκη για ευαισθησία και υποστήριξη σε αυτή την κρίσιμη φάση της ζωής. Β. Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα στην Ελλάδα ; Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες και στοιχεία, η νεανική παραβατικότητα στην Ελλάδα βρίσκεται σε έξαρση, με σημαντική αύξηση των περιστατικών βίας και παραβατικής συμπεριφοράς μεταξύ ανηλίκων. Έρευνες του 2024 κατέγραψαν ότι το 50% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι τα περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων έχουν αυξηθεί σε σχέση με το παρελθόν, ενώ το 80% θεωρεί ότι έχει αυξηθεί η συμμετοχή σε συμμορίες και ομάδες παράνομης δράσης. Οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην έξαρση της νεανικής παραβατικότητας περιλαμβάνουν: • Το οικογενειακό περιβάλλον: Πολλοί νέοι αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σπίτι, όπως έλλειψη υποστήριξης ή καθοδήγησης. • Η επίδραση των κοινωνικών δικτύων και των βιντεοπαιχνιδιών: Η υπερβολική χρήση των social media και των βιντεοπαιχνιδιών με βίαιο περιεχόμενο συμβάλλει στην ενίσχυση των παραβατικών συμπεριφορών. • Η κοινωνική και οικονομική κρίση: Η πανδημία και οι οικονομικές δυσκολίες των τελευταίων ετών έχουν επιδεινώσει την κατάσταση, αυξάνοντας την απομόνωση και την ψυχολογική πίεση στους νέους. • Η trap κουλτούρα: που διεισδύει οριζόντια σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές τάξεις και ενθυλακώνει όλα τα προηγούμενα. Προσπάθειες-προτάσεις αντιμετώπισης που προτείνονται • Ενίσχυση της πρόληψης: Η πλειοψηφία (63%) των ερωτηθέντων υποστηρίζει την εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης και εκπαίδευσης, ενώ το 35% ζητά αυστηροποίηση των νόμων και των ποινών. • Συνεργασία μεταξύ αρχών: Το Υπουργείο Προ.Πο. ισχυρίζεται ότι προσπαθεί να έλεγξει την κατάσταση με κατασταλτικά μέτρα και επιτήρηση και το Υπουργείο Παιδείας με πλατφόρμες καταγγελίας bulling, απαγόρευση χρήσης κινητών και αυστηροποίηση των ποινών για τα παραβατικά παιδιά. Συνολικά, η νεανική παραβατικότητα στην Ελλάδα αποτελεί μια πολύπλοκη κοινωνική πρόκληση που απαιτεί ολιστική προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένης • της εκπαίδευσης, • της υποστήριξης και • της αποτελεσματικής εφαρμογής των νόμων Αναρωτούμενοι σε ποιο από τα παραπάνω είναι αποτελεσματικό το Ελληνικό Κράτος χάνουμε την αισιοδοξία μας. Όμως, Γ. Μπορεί κάτι να αλλάξει; Καθώς η σειρά Adolescence αναδεικνύει κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι σήμερα, όπως η επίδραση των κοινωνικών δικτύων, η τοξική αρρενωπότητα και η κοινωνική πίεση, για να αντιμετωπιστούν αυτά η κοινωνία μπορεί και πρέπει να αναλάβει μια σειρά από δράσεις το συντομότερο δυνατό: 1. Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση • Σχολικά προγράμματα: Η ενσωμάτωση μαθημάτων που εστιάζουν στην ψυχική υγεία, την κριτική σκέψη και την υγιή χρήση των κοινωνικών δικτύων μπορεί να βοηθήσει τους έφηβους να δομήσουν ψυχική ανθεκτικότητα και να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις της εφηβείας. • Εκστρατείες ευαισθητοποίησης: Η δημιουργία εκστρατειών που αναδεικνύουν τους πραγματικούς κινδύνους της τοξικής αρρενωπότητας και του κυβερνοεκφοβισμού μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή των κοινωνικών (αν-)ισορροπιών και νορμών. 2. Ρύθμιση των κοινωνικών δικτύων • Πολιτικές περιορισμού: Η εφαρμογή νομοθεσίας που περιορίζει την πρόσβαση των ανηλίκων σε κοινωνικά δίκτυα και βιντεοπαιχνίδια, παρόμοια με αυτή της Αυστραλίας, μπορεί να προστατεύσει τους έφηβους από επιβλαβείς επιρροές. • Ευθύνη των πλατφορμών: Οι εταιρείες τεχνολογίας πρέπει να αναλάβουν ευθύνη για τα περιεχόμενα που διακινούνται στις πλατφόρμες τους και να εφαρμόσουν μέτρα για την καταπολέμηση της διαδικτυακής βίας και του μισογυνισμού. 3. Υποστήριξη και ψυχολογική βοήθεια • Ψυχολογική υποστήριξη: Η παροχή πρόσβασης σε ψυχολόγους και εκπαιδευμένους συμβούλους στα σχολεία και στους δήμους μπορεί να βοηθήσει τους έφηβους να διαχειριστούν τις συναισθηματικές τους δυσκολίες. • Ασφαλείς χώροι: Η δημιουργία ασφαλών χώρων, όπως ομάδες υποστήριξης, κλαμπ λέσχες νέων, μπορεί να προσφέρει στους έφηβους ένα περιβάλλον όπου μπορούν να εκφραστούν χωρίς φόβο. 4. Εμπλοκή των γονέων και της κοινότητας • Ανοιχτή επικοινωνία: Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνονται να διατηρούν ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά τους, να ακούν τις ανησυχίες τους και να τους προσφέρουν καθοδήγηση. • Κοινωνική ευθύνη: Η εμπλοκή της ευρύτερης κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών και των πολιτικών, είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που υποστηρίζει την υγιή ανάπτυξη των εφήβων. Η κοινωνική ευθύνη δεν είναι θέμα Αστυνόμευσης και επιβολής νόμου. Συνολικά, η αντιμετώπιση των θεμάτων που διαπραγματεύεται η σειρά Adolescence απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει εκπαίδευση, ρύθμιση, υποστήριξη και κοινωνική ευθύνη. Μόνο μέσω συνεργασίας και ολοκληρωμένων δράσεων μπορεί η κοινωνία να βοηθήσει τους έφηβους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της εφηβείας δομώντας την ψυχική τους ανθεκτικότητα και αναπτύσσοντας την αυτοπεποίθηση τους. Δ. και μια ουτοπική πρόταση Η σειρά θα μπορούσε να γίνει μάθημα στα λύκεια. Εκτός από ότι πρόκειται για ένα τεχνικό (λόγω των μονοπλάνων) και καλλιτεχνικό (λόγω των ερμηνειών) αριστούργημα, τη σειρά μπορούν να δουν ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, καθηγητές, γονείς και μαθητές και μετά να τη Συζητήσουν και να την Αναλύσουν. Kαι αν δεν αντέχει κάποιος/α την κρυμμένη βία ή απλά δεν του/της αρέσουν οι σειρές, ας δει τα τελευταία λεπτά του τελευταίου επεισοδίου... Η εποχή που οι γονείς (κι όχι μόνο) κρύβονταν πίσω από το «Δεν Γνώριζα» απλά τελείωσε. Με εκκωφαντικό κρότο. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα «σύννεφα» για να πέσουν κι άλλοι. Ο Θανάσης Σπηλιώτης είναι εκπαιδευτικός και δημοτικός σύμβουλος στα Βριλήσσια