Τρίτη 28 Οκτωβρίου, στο στέκι της ΔΡΑΣΗΣ 8.00μ.μ., ζωντανά και διαδικτυακά

Στην 3η Συνάντηση του Σεμιναρίου «Σινεμά & Ψυχολογία» βλέπουμε τον «Ουρανό» του Τάκη Κανελλόπουλου. Το φιλμ αν και έχει ως βάση της ιστορίας του το Αλβανικό Μέτωπο. Δεν καταγράφει πολεμικά γεγονότα, ούτε εξυμνεί την ελληνική γενναιότητα με γιορταστικές ιαχές και εμβατήρια. Επικεντρώνεται με ποιητικό τρόπο στα γιατί, στο μεγαλείο της υπέρβασης των απλών ανθρώπων, τη ματαιότητα οποιουδήποτε πολέμου, την ψυχική ερήμωση και την προδιαγεγραμμένη συντριβή που επιφέρει για όλους όσους με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συμμετείχαν, δίνοντας μας την ευκαιρία να προβληματιστούμε πάνω σε αυτά. Ουρανός: 1962. Διάρκεια: 87’. Σκηνοθεσία: Τάκης Κανελλόπουλος. Σενάριο: Τάκης Κανελλόπουλος, Γιώργος Κιτσόπουλος. Πρωταγωνιστούν: Τάκης Εμμανουήλ, Φαίδων Γεωργίτσης, Ελένη Ζαφειρίου, Νίκη Τριανταφυλλίδη, Λάζος Τερζάς, Κώστας Καραγιώργης, Νίκος Τσαχιρίδης, Σταύρος Τορνές, Λαμπρινή Δημητριάδου, Αιμιλία Πίττα, Κώστας Μεσσάρης. Διεύθυνση φωτογραφίας: Γρηγόρης Δανάλης, Giovanni Varriano. Μοντάζ: Τάκης Κανελλόπουλος. Μουσική: Αργύρης Κουνάδης. Πρώτη μεγάλου μήκους του Τάκη Κανελλόπουλου ,το σενάριο της οποίας συνέγραψε με τον Γιώργο Κιτσόπουλο. Ο πόλεμος της Αλβανίας μέσα από τις προσωπικές περιπτώσεις ανώνυμων φαντάρων που ποτέ δεν επέστρεψαν από τις μάχες. Η πιο λυρική αντιπολεμική ταινία του ελληνικού κινηματογράφου για την οποία έχουν γραφτεί μελέτες και μελέτες, διδάσκεται στις σχολές κινηματογράφου, ενώ κανένας δεν μένει ασυγκίνητος στη θέαση της. Αν και βάση της ιστορίας της είναι το Αλβανικό Μέτωπο δεν καταγράφει πολεμικά γεγονότα, δεν την απασχολεί ποιος και τι είναι ο εχθρός, ούτε εξυμνεί την ελληνική γενναιότητα με χαρωπές κραυγές και εμβατήρια. Επικεντρώνεται με ποιητικό τρόπο στα γιατί, στο μεγαλείο της υπέρβασης των απλών ανθρώπων, τη ματαιότητα οποιουδήποτε πολέμου, την ψυχική ερήμωση και την προδιαγεγραμμένη συντριβή που επιφέρει για όλους όσους με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συμμετείχαν. Ο κριτικός και μελετητής του έργου του Κανελλόπουλου Μανώλης Κρανάκης αναφέρει επ’ αυτού: «Το πρόβλημα με τον Κανελλόπουλο είναι ακριβώς ότι εξοστρακίστηκε ως απολίτικος από την ελληνική ιστορία και τον Νέο Ελληνικό κινηματογράφο του ’70», είπε. «Ενώ ο "Ουρανός" είναι ένα καθαρά πολιτικό, αντιπολεμικό φιλμ. Εξ ου και αρνείται να βάλει στην ταινία τον εχθρό, ο εχθρός είναι απών, εχθρός είναι το ακατανόητο του ίδιου του πολέμου». Η ιστορία ξεκινάει στις 26 Οκτωβρίου 1940. Σε ένα φυλάκιο στα ελληνοαλβανικά σύνορα, η ζωή των στρατιωτών κυλά ήρεμα. 29 Οκτωβρίου 1940. Έχει κηρυχθεί ο πόλεμος με τους Ιταλούς και οι στρατιώτες αλλάζουν μονάδες ανάλογα με την ειδικότητά τους. Μια παρέα νεαρών στρατιωτών με επικεφαλής έναν ανθρωπιστή λοχία φεύγουν απ' το φυλάκιο για να πολεμήσουν τους Γερμανούς. Ξεκινούν με ενθουσιασμό, τραγουδώντας και χορεύοντας. Ωστόσο τα δεινά του πολέμου θα τους διαλύσουν ψυχολογικά οδηγώντας τους σταδιακά στην κατάθλιψη. Άνοιξη 1941: Μετά την κατάκτηση της χώρας από τους Γερμανούς, οι στρατιώτες επιστρέφουν από τα μέτωπα του πολέμου, στα σπίτια τους με τα πόδια. Σε ένα σπαρακτικό φινάλε (που τοποθετείται στην έναρξη της Κατοχής), τσακισμένα βλέμματα και πρόσωπα αντικρίζουν τη συντριβή της υποδούλωσης. Και η κάμερα κοντοστέκεται για να αναλογιστεί, παρέα με ένα τσιγάρο που γυρνά σε κύκλο. Φωνάζοντας όλα εκείνα που δεν μπορούν πια να βγούνε από τα χείλη. Ο Κανελλόπουλος κινηματογραφεί εδώ την κορυφαία ταινία του, την οποία συχνά συναντάμε στις λίστες των 10 καλύτερων του ελληνικού κινηματογράφου. Μετά τον «Ουρανό» ακολούθησαν δύο ακόμη εκπληκτικές ταινίες: η «Εκδρομή» (1966), μια σπαρακτική ερωτική ιστορία εν καιρώ πολέμου, η «Παρένθεση» (1968) και 4 ακόμα φιλμ όχι της ίδιας αξίας. Ο σκηνοθέτης υπήρξε μοναχικός και ιδιαίτερος εκφραστής του ανεξάρτητου ελληνικού σινεμά. Στο νεωτερικό έργο του στο οποίο συναντάμε -όλα μαζί ή χωριστά- ποιητικά, συμβολικά, ρομαντικά, νοσταλγικά, ευαίσθητα, ρεαλιστικά ή μεταφορικά στοιχεία, κινηματογράφησε με εκρηκτική λυρική δύναμη την εσωτερικότητα και τα ψυχικά τοπία της ανθρώπινης φύσης, γεγονός που το καθιστά μοναδικό. Όπως διαβάζουμε στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: «Με τον Ουρανό ο Τάκης Κανελλόπουλος δημιουργεί στην πραγματικότητα μια νέα φιλμική γλώσσα, ενσωματώνοντας σε ισόποσες δόσεις το σινεμά της Σοβιετικής Ένωσης, τη Νουβέλ Βαγκ, τον Αντρέι Βάιντα και τον Αλέν Ρενέ, διατηρώντας ωστόσο αυτόφωτη τη μελαγχολία του Μακεδονικού γάμου και τη γλυκόπικρη γιορτινή ατμόσφαιρα της Θάσου, για να παραδώσει πραγματικά μοντέρνο, ανεξάρτητο, απύθμενα συγκινητικό σινεμά. Μια ταινία τολμηρή σχεδόν σε κάθε της επιλογή και πολιτική με πολλαπλούς τρόπους, με κυριότερο τη διεκδίκηση μιας ελληνικότητας και ενός πατριωτισμού που μοιάζει ακόμη και σήμερα σχεδόν αιρετικός. Ο Ουρανός διεκδίκησε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1963, τοποθέτησε τον Τάκη Κανελλόπουλο ανάμεσα στους διεθνείς μοντερνιστές και έγινε η εμβληματική γέφυρα στη διαδρομή προς ένα νέο ελληνικό κινηματογράφο». Μιλώντας για την ταινία ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ αναφέρει: «Ο Τάκης Κανελλόπουλος, με μια εκπληκτικά βαθιά διορατικότητα, κατάλαβε ότι η ιστορική περίοδος Οκτώβριος 1940 - Απρίλιος 1941 διαμόρφωσε τα επόμενα 30 χρόνια στην Ελλάδα. Η σχεδόν προφητική του ανάλυση είχε ως κέντρο τους απλούς φαντάρους. Αυτές οι μικρές, απομονωμένες ομάδες μαχητών, παίρνουν στο τέλος της ταινίας τη ζωή τους στα χέρια τους, νοιώθοντας εξευτελισμένοι και προδομένοι. Ο δρόμος για το αντάρτικο έχει ήδη ανοίξει. Η κοινή εμπειρία της ταπείνωσης και του θυμού για τον Βασιλιά, που φεύγει και την πολιτική τάξη, που τους προδίδει, γεννάει μια νέα συλλογική πολιτική ανάγκη, που οδηγεί στην πράξη». Και συνεχίζει «Η ταινία είναι του ’62, βρισκόμαστε πολύ κοντά στα πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Ο θάνατος και η οδύνη είναι φρέσκα και πρωθυπουργός της Ελλάδας είναι ο διάδοχος του Παπάγου (Κωνσταντίνος Καραμανλής). Κανείς δεν μπορεί το 1962 να μιλήσει για αντάρτικο», ο Κανελλόπουλος με τον τρόπο του λέει, όμως, ήδη πολλά». Διακρίσεις:Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου: Αργυρό Βραβείο Φωτογραφίας, Βραβείο Φωτογραφίας στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης (1962), Συμμετοχή στο Φεστιβάλ της Νέας Υόρκης, Αργυρό Βραβείο στο Φεστιβάλ Νάπολης (1963), Κρατικό Βραβείο Σκηνοθεσίας (1964). Το σεμινάριο πραγματοποιείται κάθε Τρίτη στις 8.30μ.μ. στο στέκι της Δράσης, (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια) και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας zoom. Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής, πτυχιούχος τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, με δίπλωμα σκηνοθεσίας (Σχολή Σταυράκου) και μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην ιστορία και θεωρία του κινηματογράφου. Είναι διδάκτορας του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (διατριβή "Η κινηματογραφική εκπαίδευση στην Ελλάδα"), όπου δίδαξε ως ακαδημαϊκός υπότροφος. Διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στη Σχολή Σταυράκου. Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση