Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2025, 8:15’μμ, στο ΤΥΠΕΤ

Το ΟΧΙ, ο πόλεμος του ’40, η Κατοχή, ηρωική ελληνική Αντίσταση, η Απελευθέρωση. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ολοκληρωτική καταστροφή της Γάζας, οι πολεμικές προετοιμασίες της ΕΕ, ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας μετά από πολλές δεκαετίες. Σε μια χρονική περίοδο που οι ηγέτες οργανώνουν πολεμικές συγκρούσεις ή κάνουν πολύ κουβέντα για αυτές, το Cine Δράση συνεχίζει τις προβολές του με τη δραματική ταινία «Ο Αιχμάλωτος του Καυκάσου» του Sergei Bodrov. Ένα αντιπολεμικό φιλμ, ποτισμένο σε κάθε του καρέ με αγάπη για τον άνθρωπο, αυθεντικά συναισθήματα, λυρικές εικόνες, υπέροχη μουσική, έντονους ρυθμούς αλλά και θρήνο και νοσταλγία για χαμένους παραδείσους. Η απώλεια της αθωότητας στο γεμάτο κυνισμό έδαφος του πολέμου, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και η απότομη ενηλικίωση αποκτούν προφητικές πολιτικές διαστάσεις. Η ταινία συνδέει τα πεπρωμένα δύο αιχμάλωτων Ρώσων στρατιωτών και των Μουσουλμάνων απαγωγέων τους. Βρισκόμαστε σε ένα άγονο, αλλά πανέμορφο ορεινό χωριό του Καυκάσου, όπου η ζωή συνεχίζεται αμετάβλητη εδώ και αιώνες. Μια ομάδα Τσετσένων ανταρτών συλλαμβάνει δύο Ρώσους στρατιώτες, μοναδικούς επιζήσαντες από την ενέδρα, που έπεσε το άρμα τους. Σκοπός των ανταρτών, είναι να ανταλλάξουν τους στρατιώτες με το γιο του αρχηγού του χωριού, ο οποίος βρίσκεται κρατούμενος στα χέρια των Ρώσων. Την επιτήρηση και φύλαξή τους έχει αναλάβει ο ίδιος ο μουσουλμάνος πατριάρχης. Η μητέρα ενός κρατούμενου έρχεται να τον δει και προτείνει μια ανταλλαγή για να τον σώσει. «Ξέρω ότι ο γιος σου είναι δάσκαλος», του λέει. «Είμαι κι εγώ δασκάλα». Ο ηλικιωμένος άνδρας κουνάει το κεφάλι του: «Δεν πειράζει. Είμαστε εχθροί». Είναι δύο γονείς που διαπραγματεύονται για τη ζωή των γιων τους. Η διαφορά είναι ότι η Ρωσίδα βάζει το παιδί της πάνω από την ιδεολογία, ενώ ο άντρας πρεσβεύει την αξία ενός ένδοξου θανάτου. Εν τω μεταξύ, οι δύο στρατιώτες, αλυσοδεμένοι μεταξύ τους, τραγουδούν, πίνουν λαθραία ποτά και ένα βράδυ τους παίρνουν σε περιπολία άντρες του τακτικού στρατού, που τους αναγκάζουν να ψάξουν για νάρκες. Σε δύο ταυτόχρονες, αλλά αποτυχημένες προσπάθειες απόδρασης ο Τσετσένος γιος του αρχηγού και ο ένας εκ των δύο Ρώσων σκοτώνονται. Επιζεί ο δεύτερος Ρώσος, ένας τρομαγμένος νεοσύλλεκτος, που αν και αιχμάλωτος, έρχεται σιγά-σιγά σε επαφή με τον πολιτισμό και τον παράξενα όμορφο κλειστό κόσμο του χωριού, που ζει στο δικό του ρυθμό, με τις γιορτές του, τις μικρο-χαρές, και τις μικρο-λύπες των κατοίκων του. Δεν ξεχνάει ότι όλο το χωριό, θέλει στο πρόσωπο του να εκδικηθεί τον θάνατο του δικού τους ανθρώπου. Και καθώς οι ήχοι των πυροβολισμών και οι γεμάτες ένταση σκληρές σκηνές του πολέμου δίνουν την θέση τους στον πρωτόγνωρο κύκλο ζωής της τοπικής κοινότητας ο στρατιώτης θα έρθει σε επαφή με την σχεδόν δωδεκάχρονη κόρη του οπλαρχηγού, συνάντηση που τελικά θα αλλάξει τη μοίρα του. Το φιλμ ήταν υποψήφιο για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Προβλήθηκε κερδίζοντας 15 Βραβεία, (ανάμεσα τους αυτό της FIPRESCI στις Κάννες) και τις καρδιές των θεατών στα Φεστιβάλ όλου του κόσμου. Αποτελεί μεταφορά στον κινηματογράφο του ομώνυμου αφηγήματος που ο Λέον Τολστόι έγραψε το 1863, εμπνευσμένος από το ομότιτλο ποίημα του Αλεξάντερ Πούσκιν (1822). Το διήγημα και το ποίημα έχουν το ίδιο θέμα, την αιχμαλωσία Ρώσων αξιωματικών από Τσετσένους, αλλά ενώ ο αιχμάλωτος του Πούσκιν ελευθερώνεται με τη βοήθεια μιας γυναίκας που τον ερωτεύεται, ο αντίστοιχος του Τολστόι σώζεται από ένα μικρό κορίτσι που τον λυπάται. Δεν είναι η πρώτη φορά που αυτό το λογοτεχνικό έργο μεταφέρεται στο σινεμά. Είχαν προηγηθεί το 1975 ο Γεωργιανός Γκιόργκι Καλατοσβίλι (γιος του Μιχαήλ Καλατόζοφ: «Όταν Πετούν οι Γερανοί») και παλιότερα, το 1930, ο Τάταρος βετεράνος σκηνοθέτης Αλεξάντρ Ιβάνοφσκι. Στη διασκευή του Bodrov η ιστορία μεταφέρεται στο σήμερα και τον πόλεμο της Τσετσενίας. Γυρίστηκε δε σε απόσταση 20 περίπου χιλιομέτρων από τις πραγματικές μάχες. Δεν αφορά συγκεκριμένα την τσετσενική σύγκρουση, απλά τη χρησιμοποιεί για να μιλήσει για τις καταστροφικές συνέπειες όλων των πολέμων στις ζωές των ανθρώπων που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εμπλέκονται και για τις πιθανότητες μέσα σε αυτές τις κυνικές συνθήκες να ανθίσουν τρυφερά συναισθήματα. Έχουμε εδώ μια έντονη αίσθηση του τόπου και της στασιμότητας του χρόνου. Το ορεινό χωριό φαίνεται αμετάβλητο στο πέρασμα των αιώνων («Ο άνεμος τρομάζει τις καρδιές των ξένων εδώ», λένε τα παιδιά). Οι σύγχρονες μέθοδοι πολέμου είναι, επίσης, άνευ νοήματος καθώς οι επαναστάτες γνωρίζουν τα ορεινά περάσματα και πολεμούν με μεγαλύτερο ζήλο. Το κοριτσάκι, που σε μια συμβατική ταινία θα γινόταν φίλη με τους στρατιώτες, πράγματι γίνεται φίλη τους, αλλά με το ύφος του λαού της: «Στην προίκα μου θα έχω δυο Ρώσους στρατιώτες» λέει και τους υπόσχεται μια σωστή ταφή. Όταν ο εχθρός σου θεωρεί τον θάνατό του νίκη, είναι αδύνατο να τον νικήσεις. Οι Oleg Menshikov και Sergei Bodrov Jr. (γιος του σκηνοθέτη, σκηνοθέτης και ο ίδιος που σκοτώθηκε με όλο το 42μελές συνεργείο του όταν σε συνθήκες παγοθύελλας καταπλακώθηκαν από παγετώνα στα γυρίσματα της ταινίας του «The Messenger», το 2002) είναι εξαιρετικοί στους ρόλους των αιχμαλώτων, το ίδιο ο Jemal Sikharulidze<>/b> ως αρχηγός του χωριού. Αλλά είναι η γλυκιά μαυρομάτα Susanna Mekhralieva, που κλέβει την παράσταση στο ρόλο της μικρής κόρης του αρχηγού. Ο Αιχμάλωτος του Καυκάσου Ρωσία, Καζακστάν, Δραματική, 1996. Διάρκεια: 96’. Σκηνοθεσία: Sergei Bodrov. Σενάριο:Sergei Bodrov, Arif Aliev, and Boris Giller, διασκευή από το διήγημα «Prisoner of the Caucasus» του Leo Tolstoy. Πρωταγωνιστούν: Oleg Menshikov, Sergei Bodrov Jr., Dzhemal Sikharulidze, Susanna Mekhralieva. Πληροφορίες: Το χειμερινό Cine-Δράση προβάλει ταινίες κάθε Πέμπτη στην αίθουσα του πάρκου «Μ. Θεοδωράκης» (ΤΥΠΕΤ), Υμηττού & Πλαταιών, Βριλήσσια, στις 8.15 το βράδυ. Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση