του Γιώργου Μ. Σκιάνη

Πριν περίπου ένα χρόνο και συγκεκριμένα στις 5 Αυγούστου του 2021, δημοσιεύθηκε στο blog άρθρο μας με τίτλο «ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ». Το άρθρο έτυχε καλής υποδοχής και αναδημοσιεύθηκε από LIFO, Times News και από την ιστοσελίδα της «Δράσης για μια Άλλη Πόλη» των Βριλησσίων. Στα πλαίσια μιας γενικότερης αναφοράς στα θέματα που σχετίζονται με την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στις καινούργιες τεχνολογίες και δυνατότητες που πρέπει να αξιοποιηθούν για το μεγάλο αυτό ζήτημα. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα: «...Αναφερθήκαμε ήδη στην συνεργασία ερευνητών του Πανεπιστημίου CarlosIII της Μαδρίτης με τις επιχειρήσεις Telefónica Digital España, Dronitec S.L. και Divisek Systems για την δημιουργία ενός αυτόματου συστήματος πυροπροστασίας δασών που θα είναι σε θέση να υποστηρίξει τις μονάδες πυρόσβεσης ώστε να μειωθεί με ασφάλεια ο χρόνος αντίδρασης μέσω της παροχής πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο για την εξέλιξη της πυρκαγιάς. Οι συνεργαζόμενοι φορείς και ερευνητές περιγράφουν στην ιστοσελίδα της GSMA το σύστημα, υπογραμμίζοντας ότι δοκιμάστηκε με επιτυχία (GSMA Internet of Things Case Study - How Cellular Technology Enables Anti-Fire Drones). Η λύση του Διαδικτύου των Πραγμάτων – ΔτΠ (Internet of Things –IoT) αξιοποιεί την υποδομή των τηλεπικοινωνιακών πύργων, την σύνδεση της κινητής τηλεφωνίας σε πραγματικό χρόνο και τα ΣμηΕΑ. Αισθητήρες θερμότητας, καπνού, ανέμου κλπ επάνω στους τηλεπικοινωνιακούς πύργους. Αυτοί οι αισθητήρες μπορούν να εντοπίσουν φωτιά σε ακτίνα 15km. Όταν οι αισθητήρες εντοπίζουν πιθανή πυρκαγιά, αποστέλλεται σήμα συναγερμού στο drone με τις συντεταγμένες του ύποπτου σημείου. Οι συντεταγμένες υπολογίζονται βάσει των θέσεων των πύργων όπου είναι τοποθετημένοι οι αισθητήρες. Ο συναγερμός ενεργοποιεί ταυτόχρονα την βάση του drone ώστε να ανοίξει αυτόματα και το ίδιο το drone να πετάξει στην υποδειχθείσα θέση πυρκαγιάς για να την επιβλέψει και να αποκομίσει πληροφορία. Αυτή η πληροφορία μεταδίδεται σε πραγματικό χρόνο μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας της Telefónica (3G ή 4G) στο κέντρο επιχειρήσεων. Το κέντρο επιχειρήσεων θα έχει πλέον τα δεδομένα ώστε να πάρει καλύτερες αποφάσεις και να στείλει την κατάλληλη ομάδα με τον σωστό εξοπλισμό για την κατάσβεση της πυρκαγιάς και παράλληλα να μειώσει τους κινδύνους για το προσωπικό. Η ομάδα πυρόσβεσης θα έχει την δυνατότητα να τηλεκατευθύνει το drone για να ελέγξει και άλλες περιοχές, εκτός της προδιαγεγραμμένης διαδρομής. Μετά την λήξη της αποστολής του, το drone γυρίζει στη βάση του για φόρτιση ώστε να είναι σε ετοιμότητα για την επόμενη αποστολή. Είναι προφανές ότι η τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας προσφέρει μεγάλα πλεονεκτήματα στο σύστημα διότι εξασφαλίζει τη μετάδοση της πληροφορίας στο κέντρο επιχειρήσεων και επιτρέπει την τηλεκατεύθυνση του drone. Η πιλοτική εφαρμογή έδειξε ότι η τεχνολογία αυτή: - Προσφέρει την απαιτούμενη δυνατότητα για την ομάδα πυρόσβεσης σε ότι αφορά το βίντεο συνεχούς ροής (video streaming) – ακόμη και όταν η κάλυψη είναι μόνο 3G. - Λειτουργεί άριστα σε ανοικτό περιβάλλον, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών. - Προσφέρει την απαιτούμενη ασφάλεια επικοινωνίας που είναι απαραίτητη για τέτοιες κρίσιμες καταστάσεις. - Υπάρχουν μονάδες ΔτΠ και πιστοποιημένο φάσμα για την τηλεφωνική σύνδεση.» Σήμερα η Vodafone Ελλάδας διαφημίζει έντονα στα Μέσα την πρωτοβουλία της για το «έξυπνο δάσος». Μιλάει για μια πιλοτική πρωτοβουλία που θα τεθεί σε εφαρμογή για διάστημα 12 μηνών στην Πάρνηθα. Ας δούμε πώς την περιγράφει η ίδια η εταιρία: «H Vodafone Ελλάδας παρουσιάζει το πρώτο «έξυπνο» δάσος της Ελλάδας στην Πάρνηθα. Το Smart Forest, χρησιμοποιώντας τις τεχνολογίες και το δίκτυο της Vodafone, θα μπορεί να εντοπίσει γρήγορα και έγκαιρα τυχόν πυρκαγιά και να στείλει ειδοποίηση στις αρχές. Με τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, η Vodafone δείχνει στην πράξη πώς οι τεχνολογίες της μπορούν να συμβάλουν στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αλλά και της πράσινης μετάβασης της Ευρώπης με κοινωνικά ισότιμο τρόπο. Αξιοποιώντας το Vodafone Green Network, τεχνητή νοημοσύνη, κάμερες τελευταίας τεχνολογίας και αισθητήρες, δημιουργήθηκε μία τεχνολογική λύση που θα προσφέρει νέες δυνατότητες, όπως αυτόματο εντοπισμό καπνού. Σε συνδυασμό με το Vodafone ΙοΤ, οι λειτουργίες της λύσης της Vodafone περιλαμβάνουν τη δυνατότητα καταγραφής των αλλαγών στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων, αναγνώριση των λόγων για την οποία αυτή συμβαίνει, καταγραφή διάφορων περιβαλλοντικών δεικτών, όπως είναι το επίπεδο υγρασίας και η ατμοσφαιρική πίεση κ.α. Εντοπίζοντας μία πυρκαγιά στο αρχικό της στάδιο, η λύση ενεργοποιεί συναγερμό και αποστέλλει την ακριβή τοποθεσία, αλλά και εικόνα από το σημείο της φωτιάς στον χειριστή του κέντρου ελέγχου που είναι στην μορφή web-based εφαρμογής, προσβάσιμης από παντού. Με τη χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού, των δεδομένων και των ενδείξεων που συλλέγονται κι ενός έξυπνου αλγορίθμου, το σύστημα αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο και σημαίνει συναγερμό. Αυτό συμβαίνει, όταν για παράδειγμα η θερμότητα παρουσιάζει αύξηση και ο αλγόριθμος αντιλαμβάνεται από τα δεδομένα ότι υπάρχει πυρκαγιά. Παράλληλα, μία κάμερα μπορεί να αναγνωρίσει την ένδειξη καπνού σε κάποιο σημείο και να το επιβεβαιώσει, στέλνοντας εντολή σε άλλη κάμερα να εστιάσει στο σημείο. Έτσι, ενεργοποιεί το αντίστοιχο σήμα και στέλνει εικόνα και τοποθεσία σε ειδική πλατφόρμα. Ανάμεσα στα σημαντικά πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης λύσης συγκαταλέγονται: α) ο εντοπισμός ακόμα και περιορισμένων εστιών φωτιάς σε πολύ μεγάλες αποστάσεις β) ο εξαιρετικά ταχύς εντοπισμός, συνήθως πριν η φωτιά γίνει ορατή από τα οπτικά μέσα γ) η δυνατότητα εντοπισμού της εστίας όλο το 24ωρο ακόμα και σε εντελώς μηδενικά επίπεδα φωτισμού. Πρόκειται για μία πιλοτική πρωτοβουλία που αναπτύσσεται και θα τεθεί σε εφαρμογή για διάστημα 12 μηνών στην Πάρνηθα. Φιλοδοξία της Vodafone είναι να μπορέσει να αξιοποιηθεί από όλα τα δάση και περιοχές φυσικού κάλλους σε όλη την Ελλάδα, συμβάλλοντας στην προστασία των ελληνικών δασών. Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα, κάθε χρόνο στην Ελλάδα καίγονται περί τα 500.000 στρέμματα δασικών και γεωργικών εκτάσεων.» Στην εφημερίδα Καθημερινή διαβάζουμε ότι η πρωτοβουλία Vodafone Smart Forest τυγχάνει θερμής υποδοχής από τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Χρήστο Στυλιανίδη, ο οποίος δήλωσε: «Το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα της Vodafone αποδεικνύει τη σημασία των συνεργειών. Ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες προκλήσεις, όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και των συνεπειών της. Γιατί η συνεργασία παίζει καθοριστικό ρόλο στην προσέγγισή μας. Βρίσκεται στο επίκεντρο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Συνεργασία με φορείς που ξεχωρίζουν με τη δράση τους, όπως η Vodafone. Συνεργασία σε κάθε επίπεδο: την πρόληψη, την προετοιμασία, την ετοιμότητα, την ανθεκτικότητα. Με αξιοποίηση της τεχνολογίας για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, σε συντονισμό με την επιστημονική κοινότητα. Η σημερινή πρωτοβουλία, σε πειραματικό στάδιο ακόμα, δείχνει ότι οι τεχνολογικές δυνατότητες εξελίσσονται. Από πλευράς μας, προσδοκούμε ότι τα αποτελέσματα θα είναι θετικά. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια αξιέπαινη κίνηση κι ευχαριστούμε θερμά τη Vodafone για την πρωτοβουλία της». Για εκείνους που πραγματικά ενδιαφέρονται και αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών στην αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων κάθε πρωτοβουλία έχει την αξία της. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι για ουσιαστικά αποτελέσματα δεν αρκεί η πρωτοβουλία αν δεν συνοδεύεται από σωστή αντίληψη του προβλήματος και συνέργεια. Ο υπουργός σωστά τόνισε την σημασία της συνέργειας. Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ολιστική προσέγγιση είναι εκ των ων ουκ άνευ για την σωστή αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων. Σε παλαιότερο άρθρο μας είχαμε αναφέρει: «Η διεπιστημονική – ολιστική (transdisciplinary) προσέγγιση προϋποθέτει την συμμετοχή επιστημόνων από διαφορετικούς κλάδους σε έρευνα όπου δεν τους απασχολούν μόνο τα θέματα της δικής τους ειδικότητας. Αυτοί οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν την σύνθετη δομή του συνολικού προβλήματος και όχι μόνο του τμήματος που αφορά τον κλάδο τους. Πρόκειται για μια συνέργεια σε ανώτερο επίπεδο η οποία περιλαμβάνει τρεις συνιστώσες: 1. Συνεργική διατύπωση του προβλήματος και δημιουργία συνεργικής ερευνητικής ομάδας. 2. Μεταφορά γνώσης και από κοινού επίτευξη λύσης μέσω της συνεργικής έρευνας. 3. Ολοκλήρωση και εφαρμογή της λύσης στην επιστημονική και κοινωνική πρακτική (Lang et al. 2012). https://link.springer.com/article/10.1007/s11625-011-0149-x» Εγείρεται λοιπόν το ερώτημα: Πού είναι η συνέργεια στην πρωτοβουλία της Vodafone; Στην «προγραμματική διακήρυξη» για την πιλοτική εφαρμογή αναφέρονται μόνο γενικότητες, εμφανίζονται και κάποιες φωτογραφίες αισθητήρων αλλά επιστημονικούς και επιχειρησιακούς, όπως είναι τα Πανεπιστήμια, τα καθ’ ύλην αρμόδια ινστιτούτα και η Γ.Γ.Π.Π. Πώς ξέρουν οι επιστήμονες και τεχνικοί της τηλεφωνίας να οργανώσουν την πληροφορία κατά τρόπο που να καλύπτει τις επιχειρησιακές ανάγκες; Γνωρίζουν τον τρόπο που εκδηλώνεται και εξελίσσεται το καταστροφικό φαινόμενο της πυρκαγιάς; Γιατί η Telefónica Digital España συνεργάστηκε, όπως είδαμε, με το Πανεπιστήμιο CarlosIII και με τις Dronitec S.L. και Divisek Systems για την δημιουργία του αυτόματου συστήματος πυροπροστασίας δασών; Είμαστε αναμφισβήτητα υπέρ πρωτοβουλιών όπως αυτή της Vodafone. Όταν όμως οι πρωτοβουλίες αυτές ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες της εταιρίας που υποτίθεται ότι θα τις υλοποιήσει και δεν ανακοινώνονται συνεργασίες με τους καθ’ ύλην αρμόδιους φορείς, ανησυχούμε μήπως η ευαισθησία για την κοινωνία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και προέχει σαφώς η διαφήμιση της Vodafone. Γιώργος Σκιάνης https://emoytoyidioy.blogspot.com/ Ο Δρ. Γιώργος Σκιάνης είναι Φυσικός – Γεωφυσικός και επί χρόνια δημότης Βριλησσίων.